Leon Juda Lejb Zylbersztajn, znany również pod nazwiskiem Silberstein, to postać, której życie i działalność mają szczególne znaczenie w historii Polski. Urodził się w 1905 roku w Piotrkowie Trybunalskim, a swoje życie zakończył w 1996 roku, pozostawiając po sobie trwały ślad.
Był polskim przedsiębiorcą, który z wykształcenia i w praktyce był narodowości żydowskiej. Zylbersztajn był aktywnym uczestnikiem ruchu oporu, szczególnie w trudnym okresie II wojny światowej, kiedy to walka o przetrwanie w zniszczonym przez okupanta świecie nabrała nowych, dramatycznych kształtów. Jego odwaga i zaangażowanie w działania oporu w getcie częstochowskim świadczą o jego niezłomnej determinacji w obliczu niewyobrażalnych trudności.
Życiorys
Leon Zylbersztajn przyszedł na świat w 1905 roku w Piotrkowie Trybunalskim. Po ukończeniu szkoły rolniczej, jako zapalony syjonista, zdecydował się na emigrację do Palestyny, gdzie dołączył do kibucu Petah Tikva. Niestety, z powodu poważnej choroby matki, wrócił do swojej ojczyzny. W latach 1927–1928 odbył służbę wojskową w 27. Pułku Piechoty, stacjonującym w Częstochowie.
W 1930 roku wspólnie z żoną założył fabrykę wyrobów metalowych, która specjalizowała się przede wszystkim w produkcji części do rowerów. Jednakże w momencie, gdy Niemcy rozpoczęli okupację, fabryka została zamknięta, a Zylbersztajnowie zostali pozbawieni mieszkania w nowo oddanej kamienicy. W wyniku tych wydarzeń rodzina zmuszona była do przeniesienia się do biura zamkniętej fabryki, gdzie dołączyli do nich również niektórzy krewni.
Po utworzeniu getta, Leon został zatrudniony jako majster. Znalazł się w gronie osób odpowiedzialnych za utrzymanie miejskiej infrastruktury i zarządzał brygadą robotniczą, którą tworzyli rzemieślnicy, z którymi wcześniej współpracował w ramach działań syjonistycznych. Działał w konspiracji, a posiadając możliwość pracy poza gettem, gromadził cenne informacje, które następnie przekazywał członkom ruchu oporu. Jego działania obejmowały udział w akcjach podziemnych, mających na celu zneutralizowanie zdrajców, pozyskiwanie broni oraz utrzymywanie kontaktów z Polskim Ruchem Oporu, w tym z Armii Krajowej i Armią Ludową.
W okresie likwidacji getta, odbywającej się we wrześniu i październiku 1942 roku, Leon Zylbersztajn uratował znaczną liczbę ludzi, organizując ich ewakuację do składu Möbellager. W tym samym czasie, wraz ze swoją brygadą, został poddany selekcji, jednak udało mu się uniknąć deportacji do obozu zagłady dzięki niemieckiemu policjantowi, który dostrzegł jego fachowość i przydatność. W obliczu zagrożenia, zorganizował bunkier w opuszczonej fabryce, gdzie schronienie znalazło 21 osób.
Po wojnie, w 1947 roku, Leon i jego żona wyemigrowali do Monachium, skąd uzyskali wizę do Stanów Zjednoczonych. Zmarł w 1996 roku w USA. W 2023 roku jego pamięć została uhonorowana – nadano jego imię rondzie przy ulicy Srebrnej w Częstochowie.
Życie prywatne
Leon Zylbersztajn był synem Samuela i Sary. Jego życie osobiste wiązało się także z żoną, księgową Różą, pochodzącą z Rozenblatów, urodzoną w 1907 roku, a zmarłą w 1973 roku.
Niestety, w trakcie tragicznych wydarzeń Holokaustu, Leon stracił swoich dwóch synów: Natana, który przyszedł na świat w 1931 roku, oraz Zygmunta, urodzonego w 1936 roku.
Przypisy
- a b c d e f l, RONDO LEONA SILBERSTEINA [online], www.czestochowa.pl [dostęp 06.05.2023 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Przedsiębiorczość i ekonomia":
Antoni Ptak | Jan Michał Małek | Lucjan ByczkowskiOceń: Leon Zylbersztajn