Zygmunt Martyniak

---

Życiorys

Młodość, wykształcenie i praca zawodowa

Zygmunt Martyniak przyszedł na świat w rodzinie Tomasza i Antoniny Martyniak, którzy w pierwszych latach jego życia osiedli w Hajnówce, w sercu Puszczy Białowieskiej. W 1915 roku, poszukując lepszych warunków, przenieśli się do Pudrzejowic, gdzie zadenuncjonowana linia kolejowa łącząca Warszawę z Baranowiczami stała się kluczowym elementem ich codzienności. Wkrótce po tym, w sierpniu 1915 roku, rodzina zdecydowała się na ewakuację do Charkowa. Tuż po przybyciu do nowego miejsca zamieszkania, Zygmunt rozpoczął naukę w Polskim Gimnazjum Realnym Zbigniewa Szczawińskiego.

Wiosną 1918 roku, rodzina Martyniaków wróciła do Polski, przez jakiś czas mieszkając w Warszawie, aby następnie osiedlić się w Lublinie przy ulicy 3-go Maja, w miejscu, gdzie jego ojciec pełnił rolę restauratora w prestiżowym hotelu „JANINA”. Informację o tym wydarzeniu zamieszczono w „Głosie Lubelskim”. Dodatkowo, jako czynnikiem, który przyczynił się do wsparcia Polskiego Czerwonego Krzyża, był członek Zrzeszenia Restauratorów Ziemi Lubelskiej, wspierając również fundusz im. Piłsudskiego. Zygmunt kontynuował edukację w drugiej klasie Gimnazjum Realnego, które wkrótce przemianowano na Gimnazjum Państwowego im. Hetmana Jana Zamoyskiego. W owym okresie brał aktywny udział w harcerstwie oraz życiu sportowym Lublina, będąc członkiem reprezentacji młodzieżowej.

Po śmierci ojca w 1924 roku, pełna odpowiedzialność za edukację Zygmunta spadła na jego matkę. Ukończył on maturalne egzaminy w czerwcu 1926 roku, co otworzyło mu drzwi do dalszej nauki na Wydziale Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych Uniwersytetu Lubelskiego, a od 1928 roku na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Ukończył studia w 1931 roku, uzyskując tytuł magistra na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Był aktywnie zaangażowany w działalność akademicką, będąc jednym z założycieli Korporacji Akademickiej Korabia i pełniąc liczne kluczowe funkcje.

W czasie studiów włączył się również do działalności Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie”, w ramach którego współpracował z innymi przyszłymi autorytetami, takimi jak ks. Stefan Wyszyński. Po uzyskaniu dyplomu, w 1931 roku wyjechał do Paryża na staż naukowy. Po powrocie do kraju, rozpoczął pracę jako prokurent w Państwowym Banku Rolnym w Lublinie, a w 1938 roku przeniósł się do Poznania.

W działalności zawodowej i społecznej Zygmunt Martyniak odnosił liczne sukcesy. W 1938 roku został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi za swoje zaangażowanie w Ligi Morskiej i Kolonialnej, propagując polską marynarkę oraz gromadzenie funduszy na ten cel.

Kariera sportowa

Sportowe zacięcie Zygmunta Martyniaka ujawniało się na wielu płaszczyznach. Jako student, stał się aktywnym członkiem Akademickiego Związku Sportowego KUL. W 1929 roku, po ukończeniu szkolenia w Szkole Pilotażu Lubelskiego Klubu Lotniczego, uzyskał licencję pilota. Był jednym z najbardziej zaangażowanych członków Aeroklubu Lubelskiego. W 1933 roku zdobył III miejsce podczas Drugiego Międzynarodowego Meetingu Lotniczego w Warszawie, a także brał udział w V-tym Locie Południowo-Zachodniej Polski.

Niestety, w 1933 roku, podczas V Krajowego Konkursu Lotniczego, zdarzył się wypadek z udziałem Zygmunta oraz jego obserwatora, Zygmunta Kinela, kiedy ich samolot LKL-4 uległ katastrofie. Mimo tego, Martyniak zachował zdrowie i kontynuował swoje lotnicze pasje.

Zygmunt był również aktywnym zawodnikiem klubu sportowego KS Lublinianka, grającym w finałach mistrzostw Polski w 1925 roku. W 1927 roku przyczynił się do aktywnej pracy w zarządzie Lubelskiego Związku Okręgowego Piłki Nożnej, proponując zmiany, które zostały przyjęte większością głosów. Po zakończeniu kariery zawodniczej, w latach trzydziestych XX wieku, pełnił funkcję sędziego piłkarskiego.

W 1925 roku zajął I miejsce w grze podwójnej na turnieju tenisowym WKS Unij, a w 1929 roku w grze pojedynczej. Jego sukcesy tenisowe przeniosły się także na turnieje organizowane na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1934 roku przyczynił się do powstania pucharu im. dr Jana Arnsztajna, będącego hołdem dla znanego tenisisty.

Dodatkowo uprawiał również strzelectwo. Został wyznaczony do grupy przedolimpijskiej na olimpiadę w 1935 roku, a jego osiągnięcia w tej dziedzinie również przyniosły mu znaczące uznanie.

Służba wojskowa

W 1931 roku Zygmunt Martyniak ukończył szkolenie wojskowe w Szkole Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Dęblinie, a po zakończeniu otrzymał stopień kaprala podchorążego. Po kilku ćwiczeniach wojskowych uzyskał awans na podporucznika rezerwy w korpusie lotnictwa. W obliczu II wojny światowej, został zmobilizowany do Bazy Lotniczej nr 3 w Poznaniu tuż przed wybuchem konfliktu.

Jego losy w trakcie kampanii wrześniowej były dramatyczne – po agresji ZSRR na Polskę 18 września 1939 roku, dostał się do niewoli w Złotnikach. Osadzono go w obozie jenieckim w Starobielsku, a na wiosnę 1940 roku, stał się ofiarą tragicznych wydarzeń, które ukształtowały historię Polski – został zastrzelony przez funkcjonariuszy NKWD, a jego ciało złożono w zbiorowej mogile.

Życie prywatne

Żoną Zygmunta była Helena Janczewska, z którą zawarł związek małżeński 6 sierpnia 1933 roku, a błogosławieństwa ślubu udzielił ksiądz Szymański, rektor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Helena, absolwentka Uniwersytetu Lubelskiego i aktywna działaczka, była również współczesną kobietą swoich czasów, zasiadającą w Radzie Nadzorczej „Bratniej Pomocy”. Należała do organizacji oraz stowarzyszeń społecznych i katolickich, odznaczona medalami za działalność charytatywną.

Po zakończeniu II wojny światowej Helena z synami zamieszkała w Chrzanowie, gdzie kontynuowała pracę jako nauczycielka, edukując młodzież w I Liceum Ogólnokształcącym im. St. Staszica oraz Technikum Mechaniczno-Elektrycznym. Owocem ich małżeństwa były dzieci: Jerzy Martyniak, Zbigniew Martyniak i Jan Zygmunt Martyniak.

Ordery i odznaczenia

Zygmunt Martyniak był osobą, która w trakcie swojego życia zdobyła szereg prestiżowych odznaczeń, które odzwierciedlają jego zaangażowanie oraz osiągnięcia. Przedstawiamy listę nagród, jakie otrzymał:

• w okresie edukacji przyznano mu Krzyż harcerski,
• otrzymał złotą Odznakę Strzelca Wyborowego z wieńcem, za udział w zawodach, które odbyły się w dniach 10 i 19 listopada 1935 roku w Lublinie,
• 11 listopada 1937 został odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi, co stanowiło wyróżnienie za jego działalność na rzecz społeczności,
• 15 sierpnia 1985 roku jego zasługi zostały docenione pośmiertnie, kiedy to Szef Biura Ministerstwa Spraw Wojskowych w Londynie nadał mu Krzyż Kampanii Wrześniowej 1939,
• 29 kwietnia 1991 roku Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Wałęsa podpisał dokument o pośmiertnym odznaczeniu go Medalem „Za udział w wojnie obronnej 1939”.

Wszystkie te wyróżnienia świadczą o znaczącym wkładzie Zygmunta Martyniaka w życie społeczne i obronę ojczyzny.

Upamiętnienie

W dniu 11 listopada 1976 roku, w uznaniu dla ofiary życia Żołnierzy Polskich, którzy zostali zamordowani w 1940 roku w Związku Sowieckim, Prezydent RP na Uchodźstwie, Stanisław Ostrowski, wydał Zarządzenie. Dzięki niemu możliwe stało się udekorowanie Pomnika Katyńskiego w Londynie Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Na początku października 2007 roku, minister obrony narodowej Aleksander Szczygło przyznał Zygmuntowi Martyniakowi awans pośmiertny na stopień porucznika. Obwieszczenie miało miejsce 10 listopada 2007 w Warszawie, a było częścią ceremonii zatytułowanej „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

W 2009 roku, Komitet Organizacyjny Programu „Katyń.. ocalić od zapomnienia” ogłosił, iż dla uczczenia pamięci porucznika Zygmunta Martyniaka, został posadzony Dąb Pamięci. Rodzina otrzymała także stosowny certyfikat, symbolizujący ten szczególny gest pamięci.

---

Oceń: Zygmunt Martyniak

---