Wacław Leon Makowski to postać o znaczącym dorobku w historii polskiego życia społecznego i kulturalnego. Urodził się 3 czerwca 1854 roku w Piotrkowie Trybunalskim, a odszedł z tego świata 10 lutego 1929 roku w Wilnie.
Pełnił wiele istotnych ról w swoim życiu, w tym funkcję radnego miasta Wilna. W swoim zawodowym doświadczeniu był również księgarzem, co podkreśla jego zaangażowanie w sferę kultury i edukacji. Szczególnie aktywnie uczestniczył w działaniach Związku Księgarzy Polskich, gdzie zyskał uznanie i szacunek wśród swoich kolegów po fachu.
Dzięki swojej pracy społecznemu był również honorowym członkiem Towarzystwa Kupców Chrześcijan. W latach 1922–1929 przewodniczył Kołu Wileńskiemu, co świadczy o jego wpływie i znaczeniu w strukturach lokalnych społeczności.
Wacław Makowski był synem Witalisa Makowskiego oraz Karoliny Pętkowskiej, co również może mieć wpływ na jego postawę oraz aktywność społeczną. Jego życie to historie pełne zaangażowania, pasji oraz chęci wpływania na otaczający go świat.
Życiorys
Wacław Leon Makowski rozpoczął swoją edukację w Łowiczu, a następnie kontynuował naukę w gimnazjum nr 4 w Warszawie, które slużyło mu jako solidna baza do przyszłej kariery. Po ukończeniu tych szkół, postanowił zdobyć doświadczenie, wstępując na praktykę do renomowanej księgarni warszawskiej, należącej do Gustawa Gebethnera i Roberta Wolffa. Równocześnie uczęszczał do szkoły handlowej, co wzbogaciło jego przygotowanie zawodowe.
W 1879 roku rozpoczął swoją działalność w Wilnie, stając się kierownikiem księgarni Elizy Orzeszkowej „Eliza Orzeszkowa i S-ka”, a później również jej wspólnikiem. Niestety, po zamknięciu tej księgarni przez carskie władze w 1882 roku, Makowski nie poddał się i zaczął kierować księgarnią Feliksa Zawadzkiego, a następnie z żoną Apolonią Chełmińską otworzył własną księgarnię wydawniczą przy ulicy Świętojańskiej w Wilnie, którą wykupił od J. Krasnosielskiego.
Wacław Makowski był pionierem w zakresie kultury polskiej, uzyskując jako pierwszy zgodę na otwarcie niezależnej czytelni w 1902 roku. Jego zaangażowanie w walkę o możliwość publikacji polskich książek przyczyniło się do tego, iż niebezpiecznie stawiał czoła cenzurze i przed różnymi rewizjami urzędników. Często pojawiały się procesy sądowe, w tym znane wydarzenie związane z wydaniem „Gloria victis” autorstwa Elizy Orzeszkowej. Mimo licznych trudności Makowski zdołał obronić swoje interesy i przez wiele lat prowadził działalność wydawniczą.
Nie ograniczał się jedynie do wydawania książek. Organizował koncerty, które były sposobem na przemycanie patriotycznych treści poprzez utwory znanych artystów. Warto wspomnieć o epizodzie z występem Marceliny Sembrich-Kochańskiej, która zaśpiewała kilka słów w języku polskim na życzenie publiczności w obecności cesarza, co sprowadziło na Makowskiego poważne problemy.
W roku 1890 z synem Wacławem uczestniczył w tajnych spotkaniach zwanych „Zawracalniami”, gdzie wystawiano dramaty i recytowano utwory Mickiewicza oraz Słowackiego. Te spotkania przekształciły się z czasem w „Wieczory Rzemieślnicze”, na które Makowski zyskał oficjalną zgodę władz.
W 1905 roku, wraz z synem, podjęli próbę wydania polskiego pisma codziennego, które mieli zamiar nazwać „Gazetą Wileńską”, lecz niestety napotkali trudności z uzyskaniem pozwolenia. W 1911 roku hrabina Broel-Plater zaproponowała mu organizację popularnych „Achów”, które obejmowały satyryczne przedstawienia mające na celu krytykę lokalnych działaczy.
Jednakże w 1915 roku kraj znalazł się w trudnej sytuacji, a Makowski musiał zmierzyć się z kryzysem, związanym z zawirowaniami wojennymi. Poczta Polska przestała funkcjonować, a wojska niemieckie zajęły Wilno, zostawiając go odciętego od świata. Wspomina on te czasy, jak „Zostaliśmy odcięci od świata, mosty pozrywane, koleje zrujnowane”. Obfitowały one w nieustanne rewizje oraz grabieże ze strony okupantów, co znacznie utrudniło jego działalność wydawniczą.
Po zakończeniu wojny w 1918 roku, Makowski znowu zmierzył się z nowymi wyzwaniami. Wojska bolszewickie zaczęły przejmować kontrolę, a ruch w jego księgarniach znów ożywił się, mimo że znajdował się ciągle pod presją. Sytuacja stała się jeszcze bardziej dramatyczna z chwilą, gdy został aresztowany pod zarzutem posiadania broni palnej. Udało mu się jednak przeżyć i ostatecznie odzyskać wolność dzięki interwencji litewskich wojsk.
Rodzina Makowskich była zintegrowana z polskim życiem kulturalnym. Wacław i Apolonia mieli córkę Ewę oraz trzech synów: Wacława, Czesława i Witolda, którzy wszyscy, tak jak pisze Makowski, „złożyli daninę krwi na ołtarzu Ojczyzny”. Ich relacje z Elizą Orzeszkową były szczególnie bliskie, co potwierdzają zachowane listy, w których Orzeszkowa pozytywnie ocenia Makowskiego i wspomina jego bliskich.
Wacław był osobą serdeczną i otwartą na młodsze pokolenia, co zostało uwiecznione przez Związek Księgarzy Polskich na siódmej konferencji w 1939 roku. Przed śmiercią opisał swoje wspomnienia, które zostały opublikowane w 1925 roku w „Przeglądzie Księgarskim” jako „Wspomnienia starego księgarza na tle osobistych przeżyć”. W 1950 roku Ewa Gulbinowa przekazała Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie ważne dokumenty związane z działalnością ich księgarni, co świadczy o ich wkładzie w rozwój kultury polskiej.
Przypisy
- Stefan Dippel, o księgarzach, którzy przeminęli, OSSOLINEUM, 1976 r.
- Związek Literatów Polskich, Twórczość, Tom 12, Wydania 1-6, RSW „Prasa-Książka-Ruch”, 1956 r.
- a b Wacław Makowski, „Wspomnienia starego księgarza na tle osobistych przeżyć”, Przegląd księgarski, 1925 r.
Pozostali ludzie w kategorii "Inne":
Anna Malinowski | Cezary Szlawski | Tadeusz Jażdżewski | Andrzej Madejczyk | Mariusz Trynkiewicz | Jola RutowiczOceń: Wacław Leon Makowski