Szczęsny Starkiewicz

---

Życiorys

Ojciec Szczęsnego Starkiewicza, Jan Starkiewicz, był pedagogiem, który nauczał w Piotrkowie Trybunalskim, Kielcach, a także w szkole ludowej w Łodzi. Po stłumieniu powstania styczniowego został skazany na zesłanie. Matką Szczęsnego była natomiast Ludwika Legiecka. Szczęsny miał także starszego brata, Władysława.

Szczęsny Starkiewicz ukończył gimnazjum w Łodzi, po czym rozpoczął naukę w seminarium duchownym we Włocławku w 1899 roku. Po przyjęciu święceń kapłańskich w 1904 roku, pracował jako wikariusz w Żytniowie, a następnie w Pyzdrach. W 1906 roku przeniósł się do Włocławka, gdzie pełnił funkcję wikariusza katedralnego oraz prefekta w szkołach początkowych. W roku 1907 objął stanowisko w Lutomiersku (powiat łaski).

Mimo podejmowanych starań o objęcie probostwa w Jedlnie (powiat noworadomski) oraz funkcji prefekta szkół ludowych w Truskolasach (powiat częstochowski), ostatecznie wyjechał do Brazylii, gdzie w Araukarii w stanie Parana pracował jako duszpasterz emigracji polskiej, współpracując z Józefem Anuszem. Po powrocie do Polski, przez Paryż i Monachium, był duszpasterzem w Truskolasach (w latach 1913–1915) oraz w Żurawiu, a także administratorem parafii Lubień (powiat włocławski) od 1918 roku.

W trakcie wojny polsko-bolszewickiej (1919-1920) ks. Starkiewicz pełnił rolę kapelana w Dywizji Ochotniczej, za co został odznaczony Krzyżem Walecznych.

W kolejnych latach działalności, ks. Starkiewicz:

• był członkiem dozoru szkolnego w gminie Lubień w 1923 roku oraz w gminie Krzykosy,
• sprawował funkcję proboszcza w Grzegorzewie (powiat kolski) od 1926 do 1932 roku,
• był proboszczem w Brzeźniu (powiat sieradzki) od 1932 roku,
• na lata 1933–1939 objął dziekanat złoczowski.

Niektóre z kazań wygłoszonych przez Szczęsnego Starkiewicza znalazły swoje miejsce w publikacji „Kalendarz Roku Świętego” na rok 1925, opublikowanej w grudziądzkim czasopiśmie „Gość Świąteczny”. Zenona Jabłońska, opisując treść rocznika z 1926 roku, podkreśliła, że nauki Starkiewicza dotyczące Ewangeli i wygłaszane na poszczególne niedziele były szczególnie interesujące. W swoich kazaniach krytykował różne wady społeczne, w tym obżarstwo i pijaństwo. Wzywał wiernych do:

…sami będziecie kowalami swego szczęścia i od was samych przede wszystkim los Polski zależy, – bądźcie ofiarni, bo żaden obcy naród ratować was nie będzie, jeśli najpierw sobie pomocy nie dacie! Bądźcie pełni zapału do pracy! Oszczędzajcie! Zaniechajcie walk stanowych i partyjnych! Wszyscy wspólnie dobro Ojczyzny przede wszystkim miejcie na oku!

Podczas II wojny światowej ks. Starkiewicz został aresztowany przez Niemców w październiku 1941 roku i uwięziony w obozie w Konstantynowie. Po uwolnieniu osiedlił się w okupowanej Warszawie, gdzie w 1943 roku, na prośbę bp. Stanisława Galla, wygłosił rekolekcje. Od 1946 roku, aż do swojej śmierci, pełnił funkcję proboszcza w Lipnie.

Działalność społeczna i polityczna

Już w czasach nauki w seminarium duchownym, Starkiewicz angażował się w korespondencję z czasopismem „Dla swoich”, które było wydawane przez duchownych wspierających Ligę Narodową. W początkowych latach swojej praktyki duszpasterskiej, zarówno w Żytniowie, jak i Pyzdrach, skupiał się na działalności społecznej, mającej na celu wspieranie robotników i chłopów. Przykładem jego zaangażowania była inicjatywa zakładania kółek rolniczych. Działalność ta, niestety, doprowadziła do tego, że został pozbawiony pensji przez władze carskie.

W 1906 roku, w Włocławku, zapoczątkował funkcjonowanie ochronki dla dzieci oraz wygłaszał „kazania robotnicze”. Nawiązał współpracę z Narodowym Związkiem Robotniczym i prowadził wspierające działania, także podczas swoich podróży do Niemiec i Francji. W czasie pobytu w Paryżu i Monachium miał okazję zapoznać się z metodami pomocy socjalnej, które później wykorzystał w swoim kraju.

Jako wikary w Truskolasach, brał czynny udział w organizacji lokalnej grupy Związku Walki Czynnej, natomiast jako proboszcz w Żurawiu pełnił funkcję prezesa Zarządu Okręgowego Polskiej Macierzy Szkolnej w Radomsku. W 1916 roku był obecny na zjeździe ludowym w Warszawie, gdzie przedstawił projekty uchwał, które zdecydowanie protestowały przeciwko rekrutacji do „Polnische Wehrmacht”; jego postulaty zyskały poparcie większości zgromadzonych delegatów.

W tym samym czasie apelował o powołanie tymczasowego rządu narodowego, w którego skład miałby wchodzić katolicki monarcha oraz o wyznaczenie demokratycznych zasad wyborów do Sejmu Ustawodawczego. Będąc administratorem parafii w Lubieniu w 1918 roku, publikował teksty dotyczące sytuacji na wsiach, nawołując do tworzenia organizacji spółdzielczych, kulturalnych oraz edukacyjnych. Wspierał także inicjatywy na zjeździe założycielskim Polskiego Zjednoczenia Ludowego (PZL).

W roku 1919 został wybrany do Sejmu Ustawodawczego, reprezentując listę PZL. W Sejmie piastował stanowisko wiceprezesa, a później prezesa klubu Narodowego Zjednoczenia Ludowego. Aktywnie uczestniczył również w pracach komisji dotyczącej aprowizacji, ochrony pracy oraz odbudowy kraju. W swojej karierze parlamentarnej złożył 11 interpelacji i odegrał ważną rolę w opracowywaniu dokumentu „Uchwała w przedmiocie zasad reformy rolnej” (czerwiec-lipiec 1919) oraz „Ustawy o wykonaniu reformy rolnej” (lipiec 1920).

Niestety, nie udało mu się dostać do kolejnego Sejmu, a wówczas przeszedł z Leopoldem Skulskim do PSL „Piast”. Pracując jako proboszcz w Grzegorzewie, aktywnie uczestniczył w posiedzeniach Rady Gminy i Sejmiku Powiatowego w Kole, gdzie zajmował się komisjami odpowiedzialnymi za opiekę społeczną. Jego zaangażowanie w działania społeczne obejmowało inicjatywy takie jak budowa Domu Ludowego, organizacja spółdzielni mleczarskiej, a także utworzenie Parafialnego Towarzystwa Budowy Dróg oraz Kasy Stefczyka. W Brzeźniu dbał o rozwój społeczności, zakładając spółdzielnię czapniczą oraz bibliotekę, a także przyczyniając się do elektryfikacji wsi.

Prace publicystyczne Starkiewicza, które ukazywały się w takich gazetach jak „Gazeta grudziądzka”, „Gość Świąteczny”, „Głos Ludu”, „Słowo Polskie” czy „Gazeta Niedzielna”, nie były akceptowane przez władze kościelne z powodu zbyt dużego radykalizmu socjalnego. W ostatnich latach swojego życia, Starkiewicz pracował nad dziełem zatytułowanym „Przyczynki do monografii Lipna” oraz wspomnieniami nazwanymi „Przeżyte w kapłaństwie i młodości”.

Ostatecznie zmarł w 1958 roku w Klinice Chorób Wewnętrznych w Gdańsku i został pochowany na cmentarzu parafialnym w Lipnie.

Upamiętnienie

Imię ks. Szczęsnego Starkiewicza zostało uhonorowane poprzez nadanie jego imienia jednej z ulic w miejscowości Grzegorzewo.

---

Oceń: Szczęsny Starkiewicz

---