Mury miejskie w Piotrkowie Trybunalskim to imponujący zespół budowli obronnych, które dawniej otaczały całą przestrzeń miasta. Skomponowany z murów, bram oraz baszt, te historyczne struktury stanowią ważny element dziedzictwa kulturowego regionu.
Obecnie, ich fragmenty można podziwiać w obrębie Starego Miasta, które zachowało wiele cech swojego pierwotnego charakteru, umożliwiając mieszkańcom oraz turystom odkrywanie bogatej historii Piotrkowa Trybunalskiego.
Historia
Powstanie
W XIV wieku, za rządów Kazimierza Wielkiego, w Piotrkowie zbudowano potężne mury obronne. Konstrukcję zakończono pod koniec tego stulecia, przy wsparciu Jadwigi Andegaweńskiej. Umocnienia te, wykonane z kamienia oraz cegły gotyckiej, osiągały imponującą wysokość sięgającą 4,5 metra, a ich grubość wynosiła maksymalnie 2 metry, chociaż niektóre źródła podają nawet do 1,8 metra. Co więcej, w niektórych częściach mury mogły mieć do 5 metrów wysokości.
W kształcie nieregularnego owalu, mury otaczały lokacyjną część miasta o rozmiarze około 8 ha i miały długość około 1050 metrów oraz szerokość około 320×300 m. Ukształtowanie terenu, w tym dolina rzeczki Strawa, wpłynęło na to, że północny odcinek murów zwracał się ku zachodowi. Do zachodniej części murów przylegał zespół budynków klasztornych dominikanek. W lub w/ kończeniu, umocnienia włączono również do budynku probostwa kościoła farnego, oraz kolegium jezuitów.
W obliczu ataku szwedzkiego w 1657 roku wprowadzono dodatkowe umocnienia ziemne, a w murach wybudowano strzelnice. W tym okresie stworzono także cztery narożne bastiony oraz blokhauzy. Wygląd murów z XVII wieku dokumentują sztychy autorstwa Erika Dahlbergha, podczas gdy przebieg umocnień można zobaczyć na najstarszym znanym planie Piotrkowa z 1786 roku.
Pojawia się hipoteza, że mury w XIV wieku mogły obejmować mniejszy obszar, co sugeruje istnienie ulicy zwanej Nowe Miasto. Choć przesunięcie murów miejskich w późniejszym czasie wydaje się plauzybilne, w średniowiecznej Polsce brak przykładów tego rodzaju kosztownych inwestycji w obronność miast.
Bramy miejskie, przez które można było dostać się do miasta, składały się z trzech kluczowych wejść:
- brama Krakowska od strony południowej (Krakowskie Przedmieście),
- brama Wolborska od wschodu (ul. Starowarszawska),
- brama Sieradzka od zachodu (ul. Sieradzka).
Opis z 1629 roku potwierdza istnienie dziesięciu baszt w obrębie murów obronnych miasta.
Likwidacja
Między 1817 a 1910 rokiem, mury miejskie w Piotrkowie zostały całkowicie zlikwidowane, a ich materiały wykorzystano do utwardzania ulic. Pierwszą zburzoną bramą była brama Sieradzka, a rok później również brama Krakowska. W 1828 roku zdecydowano o rozbiórce kolejnej części murów, co zgodnie z decyzjami administracyjnymi, doprowadziło do ostatecznego zniknięcia monumentalnych umocnień sprzed wieków.
Zachowane fragmenty
W Piotrkowie Trybunalskim zachowały się jedynie trzy kluczowe fragmenty średniowiecznych murów, które doskonale ilustrują historyczne bogactwo tego miejsca. Możemy je podziwiać w następujących lokalizacjach:
- w fasadzie byłego klasztoru dominikanek, znajdującego się przy Placu Kościuszki,
- przy kościele pw. św. Franciszka Ksawerego,
- w narożniku ul. Krakowskiego Przedmieścia oraz ul. Garncarskiej.
Niektórzy badacze wskazują także na istnienie czwartego fragmentu w obrębie murów byłego klasztoru dominikanów, który znajduje się od strony rzeki Strawy.
Przypisy
- Warchulińska 2015 r., s. 7.
- Warchulińska 2015 r., s. 6–7.
- Kalinski i Rutkowski 1954 r., s. 90.
- Kalinski i Rutkowski 1954 r., s. 88.
- Atlas historyczny Polski 1998 r., s. 92.
- Kalinski i Rutkowski 1954 r., s. 87.
- a b c d e f g h Mury miejskie - Centrum Informacji Turystycznej [online], www.cit.piotrkow.pl [dostęp 07.09.2018 r.]
Pozostałe obiekty w kategorii "Zabytki":
Zamek Bykowskich w Bykach | Willa „Wanda” w Piotrkowie Trybunalskim | Zamek Królewski w Piotrkowie TrybunalskimOceń: Mury miejskie w Piotrkowie Trybunalskim