Henryk Mąka

---

Życiorys

Już w okresie szkolnym Henryk Mąka rozpoczął swoją przygodę z dziennikarstwem, współpracując z różnorodnymi młodzieżowymi czasopismami oraz gazetami. W trakcie swojej młodości aktywnie angażował się w działalność wodnego harcerstwa oraz Lidze Morskiej w swoim rodzinnym Piotrkowie Trybunalskim. Zaraz po ukończeniu matury w liceum handlowym podjął decyzję o kontynuowaniu nauki na kierunku dziennikarstwo, co ukończył w 1953 roku na Uniwersytecie Warszawskim.

Tuż po zakończeniu studiów, obowiązany do podjęcia pracy na mocy tzw. nakazu pracy, rozpoczął swoją karierę dziennikarską w Szczecinie. Tam pełnił funkcję publicysty i kierownika działu w gazecie „Głos Szczeciński”, gdzie pracował aż do 1964 roku. Następnie, w latach 1965-1969, był zastępcą redaktora naczelnego w „Tygodniku Morskim”, a w kolejnych latach objął stanowisko redaktora naczelnego tygodnika „Jantar” (1969-1972).

Po powrocie do Warszawy, od 1973 do 1981 roku, pełnił funkcję sekretarza redakcji w dzienniku związkowym „Głos Pracy”. W latach 1982-1991 pracował jako publicysta oraz kierownik redakcji marynistycznej w miesięczniku „Morze”. Od 1992 roku przeszedł na emeryturę, aczkolwiek w dalszym ciągu współpracował z wieloma pismami, w tym „Poznaj swój kraj”, „Morze”, „Bryza” (Szczecin), „Głos Nauczycielski”, „Panorama” (Katowice), a także „Kurier Lubelski” i „Kurier Szczeciński”.

Obok imponującej liczby pięciu tysięcy publikacji prasowych, posiadał w swoim dorobku literackim ponad sześćdziesiąt książek o tematyce morskiej, które w sumie osiągnęły nakład 1,4 miliona egzemplarzy. Jego prace były dostępne nie tylko w języku polskim, ale również w innych językach, a także w formie książek mówionych, przeznaczonych dla niewidomych oraz jako e-booki.

Mąka był aktywnym członkiem wielu stowarzyszeń, począwszy od Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (1953-1982), a przez Stowarzyszenie Dziennikarzy PRL (aktualnie Stowarzyszenie Dziennikarzy Rzeczypospolitej Polskiej, od 1982). Angażował się w Stowarzyszenie Rozwoju Żeglarstwa, Szczecińskie Towarzystwo Kultury, Stowarzyszenie Autorów Polskich (gdzie pełnił funkcję współorganizatora oraz wiceprezesa), Stowarzyszenie Marynistów Polskich (jako prezes Zarządu Głównego w latach 1989-1993 oraz od 1997) oraz Ligi Morskiej i Rzecznej, gdzie był honorowym członkiem.

Na stałe zamieszkiwał w Warszawie, na dolnym Mokotowie.

Odznaczenia

Henryk Mąka to postać wybitna w polskiej kulturze i historii, który zdobył szereg zaszczytnych odznaczeń i wyróżnień w uznaniu jego wkładu w rozwój mediów morskich i działalności publicystycznej.

• Srebrny Krzyż Zasługi (1967),
• III Nagroda Klubu Publicystów Morskich Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (1967),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1973),
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1980),
• Nagroda Ministra Handlu Zagranicznego i Gospodarki Morskiej (1997),
• I Nagroda Klubu Publicystów Morskich Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich (1981),
• Specjalne wyróżnienie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej za publicystykę na rzecz Pomorza Zachodniego (1987),
• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2002),
• Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2015),
• Złota Odznaka Honorowa Gryfa Pomorskiego,
• Krzyż „Pro Mari Nostro” Ligi Morskiej i Rzecznej,
• Medal Komisji Edukacji Narodowej,
• srebrny i złoty medal „Za zasługi dla obronności kraju”,
• Medal Rodła – za zasługi w zagospodarowaniu Ziem Odzyskanych,
• Honorowy Obywatel Piotrkowa Trybunalskiego (24 listopada 1999),
• odznaki: m.in. Zasłużony dla województwa koszalińskiego; Zasłużony Ziemi Gdańskiej; Zasłużony Pracownik Morza i in.

Twórczość

Henryk Mąka znany jest przede wszystkim jako autor wielu publikacji dotyczących morza i żeglugi. Jego twórczość jest bardzo różnorodna, obejmująca zarówno albumy okolicznościowe, podręczniki, jak i liczne reportaże. W poniższym zestawieniu przedstawiamy wybrane tytuły, które pokazują szeroki zasięg jego zainteresowań i badań.

• Stocznia Szczecińska 1948-1958 (album okolicznościowy; Szczecin 1958),
• Morskie ABC (podręcznik wychowania morskiego; współautorzy: Adam Kilnar, Witold Bohdanowicz; Kuratorium Okręgu Szkolnego, Szczecin 1963),
• Państwowa Szkoła Morska w Szczecinie (informator; Państwowa Szkoła Morska, Szczecin 1965),
• Cała naprzód (reportaże; 1968),
• Największy nad Bałtykiem (monografia; Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1969; różne edycje do 1979 oraz wydanie angielskie w 1971),
• Szczecin (album; Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1969; II wydanie rozszerzone: Wydawnictwo Poznańskie, 1972),
• Kraina 44 wysp (album; Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1971),
• Wyższa Szkoła Morska w Szczecinie (monografia; Wyższa Szkoła Morska, Szczecin 1972),
• Kamień Pomorski (album; Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1975),
• Szczecińskie reportaże (reportaże; Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1977),
• Rejs w rok 2000 (publikacja popularnonaukowa; Książka i Wiedza, Warszawa 1978),
• Szczecin wczoraj dziś i jutro (Interpress 1978; edycja niemiecka: 1978; angielska: 1979),
• Kapitan schodzi ostatni (reportaże; Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1979),
• Saga rodów morskich (reportaże; Krajowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1979),
• Organy kamieńskie (album; Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1980),
• Skąd statki rodem (monografia przemysłu okrętowego; Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1981),
• Praskie ABC (przewodnik; Państwowe Wydawnictwo Iskry, Warszawa 1983),
• Z Pacyfiku na talerz (monografia rybołówstwa morskiego; Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin-Koszalin 1984),
• Nasi pod palmami (reportaże; Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1986),
• Anegdoty z mesy (zbiór opowiadań satyrycznych; Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin 1987; II wydanie: Agencja ANPOL 1995),
• „Bremerhaven” – statek śmierci (monografia historyczna; Krajowa Agencja Wydawnicza, Szczecin 1987; kolejne edycje w latach 1996 i 2004),
• Neptun otwiera podwoje (Wydawnictwo ALFA, Warszawa 1987),
• Piraci naszych dni (reportaże; Wydawnictwo Glob, Szczecin 1987),
• Fiordy bez Wikingów (reportaże; Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa 1989),
• Na Tahiti i dalej. Relacja z rejsu dookoła świata (reportaże; Wydawnictwo Spółdzielcze, Warszawa 1990),
• Sarmaci na morzach (opowiadania biograficzne; Wydawnictwo Albatros, Gdańsk 1992; edycja Bellona, Warszawa 2008),
• Piraci znów atakują (reportaże; Książka i Wiedza, Warszawa 1995),
• SOS – toniemy! Katastrofy polskich statków (szkice; Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin 1996),
• Nie tylko Ziemia Święta. M/s „Uniwersytetem Wrocławskim” rejs w nieznane (Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin 1997),
• Pod Fudżijamę i z powrotem (reportaże; Wydawnictwo W Kolorach Tęczy, Wrocław 1997; seria: Biblioteka Podróży i Przygody),
• 10 wysp – 100 światów (Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin 1998; w serii: Biblioteka Neptuna),
• Latający Holender i inne widma (Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin 1998; w serii: Biblioteka Neptuna),
• Dom pod równikiem (reportaże; Wydawnictwo W Kolorach Tęczy, Wrocław 1998),
• Morze w humorze (Agencja Wydawnicza Promocja, Szczecin 1998),
• „Wulkan” wciąż aktywny (Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin 1998; w serii: Biblioteka Neptuna),
• Zagadka Truso i Winety (Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin 1998; w serii: Biblioteka Neptuna),
• Eldorado w głębinach (Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin 1999; w serii: Biblioteka Neptuna),
• Navigare necesse est… (morskie milenium w anegdocie) (Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin 2000; w serii: Biblioteka Neptuna),
• Od „Titanica” do „Kurska” (Wydawnictwo Promocyjne „Albatros”, Szczecin 2001),
• Piraci ery atomowej (Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2003; w serii: MH Miniatury Historyczne),
• Bermudzki trójkąt i inne tajemnice (Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2004; w serii: Wielkie Zagadki),
• Morski leksykon współczesny (Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2006),
• Upiory Bałtyku (Oficyna Literacka La Luna 2008),
• Bermudzki trójkąt śmierci (Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2012),
• Nasi w tropikach (Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2013),
• Piraci na Karaibach (Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2013),
• Przy sterach i pod żaglami. Polacy na morzach świata 1914-2014 (Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2014),
• Admirałowie polskiej floty. Od Mieszka I do Admirałów XXI wieku (Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2015),
• Anegdoty z naszej floty (Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2015),
• Bałtyckie wraki Führera (Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2017).

Jego prace nie tylko dokumentują historyczne aspekty morskiej tym, ale również wprowadzają czytelników w fascynujący świat żeglugi, kultury morskiej oraz przygód związanych z morzem.

W antologiach i pracach zbiorowych

Henryk Mąka jest autorem wielu istotnych prac, które były publikalne w rozmaitych antologiach i zbiorach. Wśród nich warto wymienić następujące tytuły:

• Nasze morze: Frachtowce roku 2000 z polskich stoczni oraz Urzekło mnie morze (antologia wydana z okazji Dni Morza ’81; Krajowy Komitet Dni Morza, Warszawa 1981),
• Nasze morze: Świnoujście, to więcej niż port (antologia wydana z okazji Dni Morza ’85; Krajowy Komitet Dni Morza, Warszawa 1985).

---

Oceń: Henryk Mąka

---