Adam Muszka

---

Życiorys

Adam Muszka, wybitny artysta, swoje wczesne lata spędził uczęszczając do chederu w Piotrkowie, a następnie do szkoły podstawowej. Po tym etapie, przeniósł się do Warszawy, gdzie kształcił się w szkole handlowej. Jego kariera zawodowa rozpoczęła się od pracy sprzedawcy w sklepie, równocześnie kontynuował naukę w Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych i Malarstwa, co przygotowało go na przyszłe wyzwania artystyczne.

W czasie II wojny światowej przebywał w Taszkencie, a po wojnie, w 1946 roku, wrócił do Polski, przywożąc ze sobą unikalne dzieła malarskie, które ukazywały malowniczy krajobraz Uzbekistanu. Po osiedleniu się w Łodzi, zaangażował się w życie kulturalne i artystyczne, współorganizując środowisko żydowskich artystów. Został Dyrektorem Spółdzielni Artystów Plastyków „Sztuka” w Łodzi przez dwa lata, a jego działalność obejmowała również członkostwo w Towarzystwie Społeczno-Kulturalnym Żydów w Polsce oraz w stowarzyszeniu „Grupa Ośmiu”, które skupiało takie osobistości jak: Mejer Apelbaum, Mojżesz Boruszek, Rafał Chwoles, Irena Molga, Bolesław Pacanowski, Józef Pasmanik i Karol Piasecki. Dodatkowo, współpracował z Pracownią Sztuk Plastycznych w Łodzi, ulokowaną przy ul. Piotrkowskiej.

W 1967 roku Muszka udał się do Francji, aby przygotować wystawę swojego malarstwa. Ostatecznie jednak zdecydował się na osiedlenie w Paryżu, gdzie otworzył swoją pracownię przy 4 rue de l’Eure. W latach 1971-1972 mieszkał w Charenton, gdzie realizował grant nowojorskiego Memorial Foundation for Jewish Culture, zatytułowany „Pictures of Jewish Life in Poland before the Holocaust”. Projekt ten opisywał życie Żydów z Piotrkowa. Efekty tej pracy zaprezentował zarówno na wystawie w Paryżu, jak i w filmie o swoim życiu pt. „Couleur de memoire”, który był emitowany w telewizji francuskiej, izraelskiej oraz w Nowym Jorku i Montrealu.

Życie prywatne

Adam Muszka był najmłodszym z dziewięciorga dzieci kantora synagogi w Piotrkowie Trybunalskim. Jego dziedzictwo rodzinne jest silnie związane z kulturą żydowską, a dziadek, Akiba Muszka-Apter, był znanym kantorem i kompozytorem. Zmarł i został pochowany w urnie na cmentarzu Père-Lachaise.

Nagrody

Artysta osiągnął znakomite sukcesy w swojej dziedzinie, a jednym z najważniejszych wyróżnień, które otrzymał, była I nagroda w prestiżowym konkursie na plakat upamiętniający tragedię warszawskiego getta, zdobyta w 1947 roku.

Twórczość

Adam Muszka był artystą, który zaangażował się w malarstwo realistyczne, specjalizując się w tworzeniu dzieł olejnych oraz rzeźb w glinie. W jego bogatym dorobku artystycznym znalazły się również czarno-białe litografie. Cechą charakterystyczną jego twórczości było zafascynowanie kulturą żydowską, co objawiało się dominującą tematyką judaika, a także ręcznie wykonanymi kompozycjami abstrakcyjnymi, w tym gwaszami i szkicami, które nigdy nie były wystawiane publicznie. Muszka posługiwał się przygaszonymi kolorami i ograniczoną ekspresją, co tworzyło intymną atmosferę na jego obrazach.

Artysta szczególnie często przedstawiał życie codzienne Żydów, co uwidacznia się w takich dziełach jak: Kukiełki, Orkiestra podwórzowa, Podwórzowe zabawy (Dupniak), Powrót z chederu, Czulent na sobotę, Jom Kipur, Kapores, Będą pierze i puch, Przygotowanie na pesach, Tragarz macy, oraz Wieczerza sederowa. W swojej twórczości artysta także nawiązywał do żydowskich tradycji religijnych oraz ludowych, co widoczne jest w obrazach pełnych legend, obrzędów i postaci literackich, takich jak: Całe miasto na mojej głowie, Na czym stoi świat, Sen, Czulent, Modlitwa księżycowa, Pobożna kotka, Sąd Ostateczny, Zielona wiolonczela, oraz Złoty paw. Muzyka również była źródłem inspiracji dla Muszki; na jego obrazach pojawiały się postacie skrzypków, wiolonczelistów oraz orkiestry, z czego szczególnie wyróżnia się dzieło: Rabi Elimelech.

Do zasług artysty należy także tworzenie fresków, które zdobiły siedzibę Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego Żydów w Polsce, a także zaprojektowanie Pomnika Ofiar Łódzkiego Getta i Obozów Koncentracyjnych, który upamiętnia ofiary Holocaustu w Łodzi i okolicach, znajdujący się na nowym cmentarzu żydowskim w Łodzi (1959). Dodatkowo, w 1967 roku był twórcą malowideł na plafonie zniszczonej synagogi w Piotrkowie Trybunalskim.

Jego dzieła zyskują uznanie w wielu instytucjach kultury, w tym w Muzeum Narodowym w Warszawie, Muzeum Warszawy, Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, Muzeum Sztuki w Łodzi, Żydowskim Instytucie Historycznym, Archiwum Emigracji w Toruniu, a także w zbiorach prywatnych w Europie, Izraelu i USA.

Wystawy

Prace Adama Muszki zostały zaprezentowane na licznych wystawach, głównie w Warszawie i Łodzi, między innymi w Salonie Wystawowym Państwowego Teatru Żydowskiego w Warszawie (1962). Artysta miał także szansę zademonstrować swoje dzieła poza granicami kraju, w takich miejscach jak:

• Ben Uri Gallery w Londynie (1971),
• Centre Rachi w Paryżu (1972, 1975, 1980),
• Nowy Jork (1974),
• Buffalo (1974),
• Tel Awiw (1977).

---

Oceń: Adam Muszka

---