Pelagia Lewińska

---

Życiorys

W czasie II wojny światowej, Pelagia Lewińska została uwięziona w niemieckim obozie Auschwitz-Birkenau, co stanowiło istotny moment w jej życiu. Po zakończeniu konfliktu przyłączyła się do Polskiej Partii Robotniczej, a później do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W latach 1952–1964 pełniła rolę zastępcy członka Komitetu Centralnego PZPR. Ponadto, z okręgu Stargard Szczeciński, reprezentowała Polskę jako posłanka na Sejm Ustawodawczy oraz na Sejm I kadencji w latach 1952–1956.

W 1946 roku objęła funkcję sekretarza generalnego Związku Harcerstwa Polskiego jako przedstawicielka wydziału propagandy PPR. Zyskała sławę za reorganizację ZHP w 1948 roku, która obejmowała znaczne zmiany, takie jak:

• ograniczenie wieku członków do 15, a następnie 14 lat,
• ścisłe powiązanie struktur harcerskich z podstawowymi szkołami oraz administracją państwową,
• wzmocnienie kontroli partii nad ZHP,
• ideologiczne i organizacyjne powiązanie z Związkiem Młodzieży Polskiej.

Wprowadzone reformy wywołały protesty, skutkując odejściem licznej grupy instruktorów z organizacji. W styczniu 1949 roku Pelagia wygłosiła referat na temat: Problemy przebudowy harcerstwa, który został później opublikowany w broszurze zatytułowanej Walka o nowe harcerstwo. W tej publikacji, poddawała miażdżącej krytyce ideologię skautingu oraz ZHP, oskarżając wcześniejsze struktury o „służbę na rzecz imperializmu” oraz porównując do organizacji hitlerowskich.

„Twórca skautingu (Baden-Powell) i polscy uczniowie „mistrza” opierali – jak twierdzą dziś jeszcze – wychowanie dobrego obywatela na założeniach systemu „puszczaństwa”. Trudno zrozumieć nam, ludziom okresu budowy ustroju socjalistycznego jak można mówić o wykształceniu w młodzieży, przebywającej w puszczy, cech dobrego obywatela. Jak można myśleć, że człowieka postępu społecznego, nowoczesnej techniki, człowieka cywilizacji, który własnymi rękami buduje nowy ustrój, można wychowywać w ostępach leśnych, z dala od życia i jego spraw, z dala od jego walki? (…)”

W kontekście dalszej krytyki skautingu, Lewińska zauważała, że wychowywanie młodzieży w ten sposób prowadzi do:

• nauczania ich poprzez działania, które przypominałyby metody stosowane przez kolonialne siły policyjne,
• jawnej pogardy dla edukacji w szkołach, negując znaczenie wiedzy oraz refleksji,
• ukończenia programu skautowego, który miałby na celu przygotowanie młodych ludzi na bezrefleksyjne działania w służbie wyżej postawionych ideologii, w tym faszyzmu i imperializmu.

W grudniu 1983 roku została odznaczona Pamiątkowym Medalem z okazji 40-lecia Krajowej Rady Narodowej. Następnie, w 2003 roku, wyróżniono ją Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski za jej wysiłki w upamiętnieniu prawdy o Auschwitz. Lewińska jest autorką wspomnień pt. Oświęcim. Pogarda i triumf człowieka. (Rzeczy przeżyte), które ukazały się w Paryżu w 1945 roku.

---

Oceń: Pelagia Lewińska

---