Ernestine Rose

---

Wczesne lata

Ernestine Rose dorastała w rodzinie o mocnych korzeniach religijnych. Jej ojciec był rabinem, a po śmierci żony zdecydował się na pełną opiekę nad córką. Dążył do tego, aby wychować ją zgodnie z rygorystycznymi zasadami ortodoksyjnego judaizmu. Mimo surowego wychowania, Rose od najmłodszych lat wychodziła poza narzucone jej normy.

Już jako dziecko kwestionowała religijne normy, w szczególności te, które umiejscawiały kobiety na niższej pozycji społecznej. Jak później wspominała: „byłam pięcioletnią buntowniczką”. W miarę dorastania, jej bunt przeciwko tradycyjnym wartościom tylko się nasilał. Jako nastolatka ogłosiła, że nie identyfikuje się jako osoba wierząca, co wywołało poważny konflikt z jej ojcem.

Relacja ta stale się pogłębiała, zwłaszcza gdy ojciec próbował zmusić ją do powrotu na ścieżkę judaizmu, zaręczając ją bez jej zgody z przyjacielem z własnej społeczności. Ernestine znalazła się w dramatycznej sytuacji, gdyż jej narzeczony nie chciał anulować zaręczyn, a zerwanie umowy z jego strony mogło oznaczać utratę znacznej części spadku po matce. W obliczu takiego zagrożenia Rose zdecydowała się na krok, który mógł zmienić jej życie. Wniosła sprawę o unieważnienie zaręczyn do sądu w Kaliszu i, co najważniejsze, odniosła sukces.

Podróże

W 1827 roku Ernestine Rose rozpoczęła swoją podróż do Berlina, gdzie jako imigrantka pochodzenia żydowskiego była zobowiązana do znalezienia pruskiego sponsora. Zamiast się poddać, postanowiła odwołać się bezpośrednio do samego króla Prus, co zaowocowało przyznaniem jej specjalnego wyjątku od tej reguły.

Dzięki tej interwencji mogła skupić się na swoim rozwijającym się zmyśle wynalazczym i wkrótce opracowała formułę odświeżacza powietrza, co pozwoliło jej na sfinansowanie dalszych wojaży. Jej podróże zaprowadziły ją w 1831 roku do Belgii, a następnie do Holandii i Francji. W końcu odnalazła się w Wielkiej Brytanii, gdzie poznała wybitne osobistości – m.in. Elizabeth Fry oraz Roberta Owena, z którymi rozpoczęła twórczą współpracę.

W 1836 roku Ernestine zawarła ślub cywilny z Williamem Rose, chrześcijaninem, jubilerem i owenistą. To wydarzenie zapoczątkowało nowy rozdział w jej życiu – wraz z mężem wyemigrowali do Stanów Zjednoczonych. To właśnie tam, w roku 1869, przyjęła amerykańskie obywatelstwo, a w 1837 roku osiedli w Nowym Jorku. Te historyczne decyzje miały ogromny wpływ na dalszy rozwój jej kariery i działalności społecznej.

Działalność społeczno-polityczna

Po przybyciu do Stanów Zjednoczonych, Rose rozpoczęła intensywną działalność, podróżując po kraju i wygłaszając wykłady dotyczące kluczowych kwestii społecznych, takich jak abolicjonizm, równouprawnienie kobiet, tolerancja religijna oraz edukacja publiczna. Jej wystąpienia z reguły łączyły te tematy, co było szczególnie istotne, biorąc pod uwagę, że często podnoszono religijne argumenty przeciwko równouprawnieniu kobiet.

Czy mówicie mi, że Biblia jest przeciwna naszym prawom? Na to ja mówię, że nasze roszczenia nie opierają się na książce napisanej nie wiadomo kiedy i przez kogo. Czy mówicie mi, co Paweł lub Piotr mówią na ten temat? Na to znowu odpowiadam, że nasze roszczenia nie opierają się na niczyich opiniach, nawet jeśli są to opinie Piotra lub Pawła… Jeżeli książki i opinie, niezależnie od kogo pochodzą, są w opozycji do praw człowieka, to są niczym innym niż martwymi literami.

Reakcje na jej wykłady były zróżnicowane, a w szczególności wrogość okazywali właściciele niewolników. Na przykład po wygłoszeniu prelekcji w Charleston (Wirginia Zachodnia) na rzecz zniesienia niewolnictwa, Rose musiała z trudem opuścić miasto w bezpieczeństwie. W 1855 roku, kiedy nawoływała do tolerancji religijnej, jedna z gazet w Bangorze (Maine) oskarżyła ją o ateizm, określając mianem „kobiety – ateistki… tysiąckrotnie bardziej upadłej niż prostytutka”. Mimo to, jej odpowiedź w konkurencyjnej gazecie przyniosła jej dużą publiczność na kolejnym wykładzie.

Od samego początku swojego pobytu w Stanach Zjednoczonych nawiązała bliską współpracę z Pauliną Kellog Wright Davis oraz Elizabeth Cady Stanton. Kluczowym osiągnięciem Rose była jej istotna rola w uchwaleniu w stanie Nowy Jork Married Women’s Property Act w 1848 roku, który umożliwiał kobietom zachowanie własności po wyjściu za mąż. Również przyczyniła się do wprowadzenia w 1854 roku prawa, które zrównało prawa rodzicielskie kobiet z prawami mężczyzn.

Rose brała aktywny udział w wielu konferencjach i konwentach, takich jak pierwszy narodowy zjazd niewierzących, Biblijny Zjazd w Hartford, Konwent Praw Kobiet w Tabernacle, dziesiąty Narodowy Konwent Praw Kobiet w Cooper Institute w Nowym Jorku oraz Krajowy Konwent Praw Kobiet w Albany (stan Nowy Jork). W październiku 1854 roku została wybrana na przewodniczącą Narodowego Konwentu Praw Kobiet, mimo że jej ateizm budził kontrowersje. Wsparcie dla jej kandydatury wyraziła Susan B. Anthony, która stwierdziła, że „każda religia – i brak religii – powinny mieć równe prawa na mównicy”.

W 1869 roku, z uwagi na pogarszający się stan zdrowia, postanowiła wrócić do Wielkiej Brytanii. Przyjęcie pożegnalne zorganizowane przez Susan B. Anthony było okazją do pożegnania jej z przyjaciółmi i zwolennikami, którzy obdarzyli ją i jej męża hojnymi datkami. Po 1873 roku, gdy jej stan zdrowia się poprawił, wróciła do aktywności, angażując się w kampanię brytyjskich sufrażystek, walcząc o prawa wyborcze dla kobiet. Uczestniczyła w Konferencji Ruchu na rzecz Praw Wyborczych dla Kobiet w Londynie oraz przemawiała w Edynburgu na dużym zgromadzeniu publicznym. Rose zmarła w Wielkiej Brytanii w 1892 roku.

---

Oceń: Ernestine Rose

---