Marian Skrzynecki

Wojsko i służby mundurowe

Marian Skrzynecki to znana postać, której życie i działalność pozostają w pamięci historycznej Polski. Urodził się 27 września 1891 roku w Piotrkowie Trybunalskim, w czasach, kiedy nasz kraj zmagał się z zaborami i dążył do odzyskania niepodległości.

Był on podpułkownikiem kawalerii Wojska Polskiego, który zasługiwał na szczególne uznanie za swoje oddanie i poświęcenie w służbie wojskowej. W trakcie swojej kariery militarniej aktywnie uczestniczył w walkach jako żołnierz Legionów Polskich.

Jego niezwykłe umiejętności i bohaterstwo zaowocowały przyznaniem mu Orderu Virtuti Militari, co jest jednym z najwyższych odznaczeń wojskowych w Polsce. Niestety, jego życie zakończyło się 3 października 1939 roku w Mościskach, pozostawiając po sobie niezatarty ślad w historii.

Życiorys

Marian Skrzynecki urodził się jako syn Józefa (1849–1925) oraz Pauliny z Grottów (1860–1922). Miał dwóch braci: Tadeusza i Waleriana. W roku 1900, wspólnie z rodziną, przeprowadził się z Piotrkowa do Częstochowy. Tam, w 1902 roku, rozpoczął swoją edukację w rządowym gimnazjum. W 1905 roku, jako aktywny członek młodzieżowej organizacji o nazwie „Promieniści”, uczestniczył w strajku szkolnym, co skończyło się jego wydaleniem z tej placówki edukacyjnej.

W 1906 roku kontynuował naukę w polskim gimnazjum w Częstochowie. Dwa lata później, w 1908 roku, wstąpił do Związku Młodzieży Postępowej, który w 1910 przekształcił się w Związek Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej. Jako członek Organizacji Bojowej Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS), w 1909 ukończył kurs dla instruktorów bojowych w Krakowie. W 1910 roku przyjął członkostwo w Związku Walki Czynnej. Z dniem 1 sierpnia 1914 roku rozpoczął służbę w Legionach Polskich, gdzie służył początkowo w I Brygadzie Legionów, a następnie w 1 pułku ułanów Legionów.

W okresie od 5 lutego do 31 marca 1917 roku odbył kurs oficerski dla kawalerzystów w 1 pułku ułanów, który ukończył z dobrym wynikiem. W czasie, gdy miał stopień wachmistrza, latem tego samego roku, po kryzysie przysięgowym, został internowany najpierw w Szczypiornie, a później w Łomży.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, Skrzynecki brał udział w wojnie z bolszewikami, pełniąc funkcję zastępcy dowódcy 8 pułku ułanów Księcia Józefa Poniatowskiego. Po zakończeniu działań wojennych, pracował w kancelarii wojskowej Prezydenta RP. 3 maja 1922 roku, w wyniku weryfikacji, uzyskał stopień rotmistrza, ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 roku oraz 305. lokatą w korpusie oficerów jazdy.

W roku 1927 ukończył kurs dowódców szwadronów w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu. Pełnił funkcję dowódcy szwadronu oraz kwatermistrza w 7 pułku ułanów lubelskich. 18 lutego 1928 roku awansował na majora, a z dniem 1 stycznia 1928 uzyskał 35. lokatę w korpusie oficerów kawalerii. 31 marca 1930 roku został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza, gdzie objął stanowisko dowódcy szwadronu w Dederkałach.

3 sierpnia 1931 roku powrócił do 8 pułku strzelców konnych w Chełmnie na pozycję zastępcy dowódcy pułku. Z dniem 27 czerwca 1935 roku awansował na podpułkownika, uzyskując 4. lokatę w korpusie oficerów kawalerii. 8 kwietnia 1937 roku został I zastępcą dowódcy 7 pułku ułanów stacjonującego w Mińsku Mazowieckim. Rozpoczął dowodzenie tym oddziałem kawalerii 26 sierpnia 1939 roku.

Na czele 7 pułku ułanów brał udział w kampanii wrześniowej. W końcu września 1939 roku w niejasnych okolicznościach trafił do niewoli sowieckiej. Istnieją różnorodne relacje dotyczące tego zdarzenia — według niektórych wersji został schwycony po odniesieniu ran, podczas gdy inne sugerują, że zatrzymano go w cywilnym ubraniu przez ukraińskich bojówkarzy. 30 września 1939 roku, w miejscowości Krukienice, został aresztowany przez żołnierzy Armii Czerwonej. W wyniku postrzelenia przy próbie ucieczki, zmarł w szpitalu w Mościskach, gdzie został pochowany na tamtejszym cmentarzu.

Życie osobiste Mariana Skrzyneckiego obejmowało małżeństwo z Magdaleną Adelą Edelman, z którą doczekał się dwóch synów: Józefa oraz Piotra. Zdaniem Andrzeja Kunerta, Skrzynecki wywodził się z rodu naczelnego wodza powstania listopadowego, Jana Skrzyneckiego. Jednakże biografowie tego ostatniego nie potwierdzają tej tezy, wskazując, że Jan Skrzynecki nie miał synów, a jedynie dwie niezamężne córki.

Ordery i odznaczenia

Marian Skrzynecki został uhonorowany licznymi odznaczeniami, które świadczą o jego odwadze oraz poświęceniu. Oto szczegółowy wykaz przyznanych mu wyróżnień:

  • Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 5443, przyznany 17 maja 1922,
  • Krzyż Niepodległości, nadany 2 sierpnia 1931,
  • Krzyż Walecznych, otrzymany trzykrotnie,
  • Złoty Krzyż Zasługi, przyznany 19 marca 1935,
  • Odznaka za Rany i Kontuzje,
  • Krzyż Oficerski Orderu Korony Rumunii, nadany w Rumunii,
  • Medal 10 Rocznicy Wojny Niepodległościowej, przyznany przez Łotwę.

Przypisy

  1. Henryk Żaliński: Skrzynecki Jan Zygmunt. W: Polski Słownik Biograficzny (T. XXXVIII). 1998, s. 442–448
  2. PIOTR SKRZYNECKI (1930-1997). bg.agh.edu.pl. [dostęp 14.05.2011 r.]
  3. Dz. Pers. MSWojsk. Nr 9 z 28.06.1935 r., s. 66.
  4. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 5 z 3.08.1931 r., s. 245.
  5. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 8 z 31.03.1930 r., s. 118. Rocznik oficerów kawalerii 1930, Warszawa 1930, s. 59, 75.
  6. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 5 z 21.02.1928 r., s. 47.
  7. Rocznik Oficerski 1932, Warszawa 1932, s. 144, 662.
  8. Księga Jazdy Polskiej 1938, s. 420.
  9. Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. Nadanie Krzyża Zasługi. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 4, s. 19, 19.03.1935 r.
  10. M.P. z 1935 r. nr 65, poz. 85 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  11. M.P. z 1931 r. nr 178, poz. 260 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  12. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 3 z 11.01.1923 r., s. 32.
  13. Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 8.06.1922 r., s. 54, informacja o dacie urodzenia.
  14. Rocznik Oficerski 1928, Warszawa 1928, s. 296, 343.
  15. A. K. Kunert, Z. Walkowski, Kronika kampanii wrześniowej 1939, Wydawnictwo Edipresse Polska, Warszawa 2005, ISBN 83-60160-99-6, s. 146.
  16. a b 7 Pułk Ułanów Lubelskich im. gen. Kazimierza Sosnkowskiego, Wydawnictwo Edipresse Polska, Warszawa 2012, ISBN 978-83-7760-269-1, s. 77.

Oceń: Marian Skrzynecki

★★★★★
Średnia ocena:4.73 Liczba ocen:6