Zygmunt Psarski

---

Życiorys

Zygmunt Psarski przyszedł na świat jako syn Władysława i Marii, a jego dziadkiem był Wiktor, uczestnik powstań z 1831 i 1863 roku. Ukończył gimnazjum filologiczne w Warszawie w 1904 roku. W następnym roku rozpoczął edukację na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim, na wydziale przyrodniczym. Już na uczelni wykazywał aktywność w Bratniej Pomocy. Niestety, z powodu swojej patriotycznej postawy, szybko został relegowany z uniwersytetu. Po tej sytuacji kontynuował naukę na Politechnice Lwowskiej, gdzie studiował na Wydziale Chemii Technicznej, uzyskując dyplom inżyniera chemika w 1909 roku.

W latach 1909-1910 odbywał służbę w 14. Pułku Dragonów, gdzie awansował na stopień chorążego. Rozpoczął karierę w cukrownictwie, zaczynając jako chemik, a później awansując na wicedyrektora cukrowni w Królestwie Kongresowym i na Ukrainie. 1 sierpnia 1914 roku został zmobilizowany, a jego dalsza służba wojskowa przebiegała według następującego schematu:

• Wydział Ewakuacyjny Frontu Zachodniego (1914),
• 14 Małorosyjski Pułk Dragonów (1915),
• 10 Armia Imperium Rosyjskiego (wykonawca robót fortyfikacyjnych),
• od 15 listopada 1917 I Korpus Polski w Rosji (dowódca plutonu w Kompanii Inżynieryjnej 3. Dywizji Strzelców Polskich, awansowany na podporucznika od 23 września 1917).

Po likwidacji korpusu wrócił do Polski w maju 1918 roku i angażował się w rozbrajanie niemieckich sił zbrojnych w Kaliszu w dniu 11 listopada 1918. Został mianowany komendantem miasta i zorganizował batalion piechoty. Jego kariera wojskowa rozwijała się dalej w następujący sposób:

• intendent w 1. Pułku Inżynieryjnym w Warszawie (od 8 grudnia 1918 do 14 stycznia 1919),
• dowódca 2. kompanii w I Baonie Saperów Wielkopolskich (oddelegowany do Poznania od 14 stycznia 1919),
• szef sztabu Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska od 1 kwietnia 1919, gdzie przygotowywał grunt pod powstania śląskie,
• awans na kapitana od 23 maja 1919.

8 sierpnia 1919 roku przedostał się do Sosnowca, a następnie leczył się w szpitalu wojskowym w Poznaniu. 14 października 1919 roku został mianowany zastępcą dowódcy (a później dowódcą) XIV Baonu Saperów Wielkopolskich. Wyróżnił się męstwem podczas walki z bolszewikami w czasie wojny polsko-bolszewickiej, zwłaszcza na Froncie Litewsko-Białoruskim oraz w Bitwie Warszawskiej. W wyniku tych działań w 1921 roku awansował na podpułkownika.

12 czerwca 1921 roku objął stanowisko zastępcy dowódcy 7 Pułku Saperów Wielkopolskich. Został przeniesiony do rezerwy na własną prośbę 25 lutego 1922 roku. 8 stycznia 1924 roku zweryfikowano go w stopniu podpułkownika, przyznając mu 13. lokatę w korpusie oficerów rezerwy inżynierii i saperów. W tym czasie miał przydział w rezerwie do 7 psap i w 1934 roku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Jarocin, mając przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VII.

Po powrocie do sektora cukrowniczego zajmował m.in. stanowisko dyrektora cukrowni w Świeciu, a następnie w Gostyniu w latach 1923-1933. Aktywnie angażował się w działalność organizacji kombatanckich, a także pełnił funkcję radnego w Gostyniu. W sierpniu 1939 roku został ponownie zmobilizowany do Armii Poznań (saperzy). Po kampanii wrześniowej pracował w zjednoczeniu cukrowniczym w Warszawie. W 1943 roku, jako członek Armii Krajowej, objął stanowisko dyrektora cukrowni w Michałowie. Wziął udział w Powstaniu Warszawskim.

Po wojnie, w latach 1945-1950, wrócił jako dyrektor cukrowni w Gostyniu. Jednak w 1951 roku został aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa, a po dziewięciu miesiącach, spędzonych w trudnych warunkach, został wypuszczony. Zmarł 3 kwietnia 1954 w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Powązki Wojskowe w Warszawie (kwatera A23-3-5).

Rodzina

W życiu Zygmunta Psarskiego niezwykle istotną rolę odegrała jego żona, Bronisława, z domu Karśnicka. Para zawarła związek małżeński w 1922 roku, co stanowiło ważny krok w ich wspólnym życiu.

Owocem ich miłości była czwórka dzieci, które przyszły na świat w różnych latach. Pierwszym dzieckiem był Stanisław, który urodził się w 1923 roku, jednak niestety zmarł 11 sierpnia 1944 roku. Kolejne to Jadwiga, która przyszła na świat w 1925 roku, a następnie Andrzej, urodzony w 1928 roku. Ostatnią pociechą w rodzinie była Maria, która przyszła na świat w 1929 roku.

Ordery i odznaczenia

Wśród licznych nagród i odznaczeń, które otrzymał Zygmunt Psarski, znajdują się szczególnie istotne wyróżnienia, świadczące o jego zasługach i odwadze. Oto niektóre z nich:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari nr 1073 z 13 IV 1921,
• Krzyż Niepodległości – przyznany 20 lipca 1932 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
• Krzyż Walecznych – wyróżniony dwukrotnie,
• Medal Międzysojuszniczy „Médaille Interalliée”,
• Order św. Anny kl. 3,
• Order św. Anny kl. 4,
• Order św. Stanisława kl. 3.

---

Oceń: Zygmunt Psarski

---