Stefan Szwedowski

Wojsko i służby mundurowe

Stefan Szwedowski, znany również pod pseudonimami Wojciech oraz Szwed, to postać, która pozostawiła znaczący ślad w historii Polski. Urodził się 26 grudnia 1891 roku w Piotrkowie Trybunalskim, a jego życie zakończyło się 27 maja 1973 roku w Warszawie.

Szwedowski był nie tylko aktywnym działaczem związkowym, ale również syndykalistycznym, co podkreśla jego zaangażowanie w walkę o prawa pracowników oraz w dążenie do sprawiedliwości społecznej. Jednym z kluczowych wydarzeń w jego życiu było uczestnictwo w powstaniu warszawskim, które miało miejsce w 1944 roku i które stało się symbolem heroizmu oraz poświęcenia wielu Polaków w walce za wolność.

Życiorys

Stefan Szwedowski przyszedł na świat w rodzinie Dominika (1831–1896) oraz Urszuli z Witkowskich. Już w 1905 roku aktywnie uczestniczył w strajku szkolnym, co wskazuje na jego zaangażowanie w sprawy społeczne i polityczne. Od 1911 roku znajdował się na celowniku carskiej Ochranie za swoje działania w konspiracji młodzieżowej. Jego działalność przyniosła mu aresztowanie przez władze rosyjskie, po którym spędził czas w więzieniu w latach 1913-1915.

W toku I wojny światowej, w 1915 roku, wstąpił do batalionu warszawskiego POW, co potwierdza jego patriotyzm i chęć do walki o wolność Polski. Po zakończeniu działań wojennych dołączył do kierownictwa konspiracyjnego Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. W 1919 roku ukończył studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim, co otworzyło przed nim nowe możliwości zawodowe.

Od 1922 roku był współorganizatorem Związku Obrony Kresów Zachodnich oraz Związku Rad Ludowych. W kolejnych latach, w 1929 roku, objął stanowisko wiceprezesa Rady Polaków z Zagranicy. Jego działalność na rzecz pracowników widoczna była już w latach 30., kiedy to aktywnie angażował się w Związek Związków Zawodowych, a także stał się członkiem „zetowego skrzydła syndykalistycznego”. W latach 1935-1939 piastował funkcję członka Centralnego Wydziału Zawodowego ZZZ.

W październiku 1939 roku znalazł się w gronie założycieli Związku Syndykalistów Polskich, a od 1943 roku pełnił funkcję sekretarza głównego ZSP. Jako przedstawiciel Związku, aktywnie wspierał działania w Radzie Pomocy Żydom „Żegota”. Od 1942 roku był zaangażowany w organizację tajnego Polskiego Związku Zachodniego. W lutym 1944 roku objął stanowisko wiceprzewodniczącego Centralizacji Stronnictw Demokratycznych, Socjalistycznych i Syndykalistycznych.

W trakcie powstania warszawskiego walczył w stopniu porucznika, z 104 kompanią syndykalistów AK. Po przejściu kanałami do Śródmieścia, zainicjował Syndykalistyczne Porozumienie Powstańcze, które miało na celu zjednoczenie sił w walce o wolność stolicy.

Po wojnie, wśród syndykalistów, podjął pracę w łódzkiej Spółdzielni Wydawniczej „Słowo”, która funkcjonowała do 1948 roku, a następnie zaangażował się w inne spółdzielnie pracy. W 1950 roku Urząd Bezpieczeństwa rozpoczął śledztwo w sprawie Szwedowskiego, mające na celu przygotowanie procesu za rzekome organizowanie „spisku w kierownictwie komunistycznym w czasie II wojny”. W lipcu 1953 roku zapadła decyzja o jego aresztowaniu, jednak brak jest informacji na temat jego pobytu w więzieniu.

W 1973 roku, wkrótce przed śmiercią Szwedowskiego, Służba Bezpieczeństwa rozważała podjęcie działań w celu przejęcia jego archiwum dotyczącego ruchu syndykalistycznego. Stefan Szwedowski został pochowany na cmentarzu Powązkowskim, w kwaterze 284b-1-1.

Ordery i odznaczenia

Stefan Szwedowski był odznaczonym weteranem, który otrzymał szereg nagród i wyróżnień za swoje zasługi w walce o niepodległość oraz dla rozwoju Polski. Oto lista jego najważniejszych odznaczeń:

  • krzyż niepodległości, 12 maja 1931,
  • krzyż oficerski orderu odrodzenia polski,
  • krzyż kawalerski orderu odrodzenia polski, 10 listopada 1928,
  • krzyż walecznych,
  • złoty krzyż zasługi, 11 listopada 1937,
  • medal dziesięciolecia odzyskanej niepodległości,
  • krzyż legionowy.

Przypisy

  1. Cmentarz Stare Powązki: JERZY SZWEDOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 22.02.2020 r.]
  2. M.P. z 1937 r. nr 277, poz. 431 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
  3. M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163 „za pracę w dziele odzyskania Niepodległości”.
  4. M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 632 „za zasługi na polu pracy niepodległościowej”.
  5. Biogram Stefana Szwedowskiego na stronie Muzeum Powstania Warszawskiego.
  6. a b c d Latos 2014, s. 472.
  7. Zackiewicz 2013, s. 708–709.

Oceń: Stefan Szwedowski

★★★★★
Średnia ocena:4.67 Liczba ocen:17