Stanisław Karpiński (lotnik)

Wojsko i służby mundurowe

Stanisław Karpiński to postać o wyjątkowej historii, urodzony 17 grudnia 1891 roku w Piotrkowie Trybunalskim, ukazuje ciekawy rozdział w dziejach polskiego lotnictwa. W swoim długoletnim życiu, które zakończyło się 30 stycznia 1982 roku w Los Angeles, zyskał status generalski i odznaczył się jako niezwykle utalentowany pilot Wojska Polskiego.

Jego życie przepełnione było nie tylko osiągnięciami w dziedzinie lotnictwa, ale również szerokim wpływem na rozwój wojska polskiego w XX wieku.

Życiorys

Stanisław Karpiński przyszedł na świat 17 grudnia 1891 roku w Piotrkowie, który znajdował się w ówczesnej guberni piotrkowskiej Królestwa Polskiego. Pochodził z rodziny Józefa, urzędnika państwowego, oraz Julii z Żebeków-Wiśniewskich. Miał pięciu braci, w tym przyrodniego Jana Karpińskiego. W roku szkolnym 1904–1905 uczęszczał do Gimnazjum Miejskiego zlokalizowanego w rodzinnym Piotrkowie. W 1905 roku brał udział w strajku szkolnym, co doprowadziło do jego aresztowania.

Służba wojskowa

Na początku grudnia 1913 roku, dokładnie 1 grudnia, Stanisław został wcielony do Armii Imperium Rosyjskiego. Przydzielono go do 15 Brygady Artylerii w Odessie, która była częścią 15 Dywizji Piechoty. Od 1 sierpnia 1914 roku brał udział w walkach na froncie, współpracując z brygadą. Dzięki swoim staraniom, został skierowany do szkoły pilotów w Odessie, gdzie zakończył naukę w 1915 roku. Po zdobyciu uprawnień pilota, służył w rosyjskich eskadrach frontowych. W 1917 roku zgłosił się do powstającego w Odessie Polskiego Oddziału Awiacyjnego. Po jego rozwiązaniu, w 1918 roku przebył do Warszawy, gdzie, w stopniu podporucznika, wstąpił do nowo organizowanego lotnictwa polskiego.

Karpiński był aktywnym uczestnikiem rozbrajania niemieckich żołnierzy oraz zajęcia lotniska mokotowskiego. Odegrał kluczową rolę w organizacji polskiego lotnictwa i awansował na stopień kapitana. W 1923 roku był inicjatorem utworzenia przedsiębiorstwa Aero-Film, które miało na celu „filmową propagandę lotnictwa polskiego.” Był także scenarzystą pierwszego polskiego filmu lotniczego pt. Skrzydlaty zwycięzca, wyprodukowanego przez wspomniane przedsiębiorstwo w 1924 roku.

W latach 1933–1936 pełnił funkcję dowódcy dywizjonu liniowego w 3 pułku lotniczym z siedzibą w Poznaniu. Następnie, w latach 1936–1937, był słuchaczem I kursu Wyższej Szkoły Lotniczej przy Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Po ukończeniu kursu, został wyznaczony na szefa Wydziału Ogólnego Sztabu Lotniczego w Sztabie Głównym. Karpiński współpracował ściśle z szefem Sztabu Lotnictwa, gen. bryg. obs. Stanisławem Ujejskim.

W momencie wybuchu II wojny światowej w 1939 roku, Stanisław zajmował stanowisko zastępcy szefa Sztabu Lotniczego Sztabu Głównego w stopniu podpułkownika. Podczas wojny wrześniowej uczestniczył w pracach sztabu Naczelnego Dowódcy Lotnictwa, gen. Józefa Zająca. Po ewakuacji do Rumunii, a następnie do Francji w październiku 1939 roku, został mianowany szefem sztabu Dowództwa Polskich Sił Powietrznych, gdzie ukierunkował działania na organizację polskiego lotnictwa we Francji. Został awansowany do stopnia pułkownika w maju 1940 roku i po upadku Francji dotarł do Wielkiej Brytanii. Tam kontynuował organizowanie polskiego lotnictwa, w tym współpracował przy opracowywaniu polsko-brytyjskiej umowy lotniczej. Otrzymał numer służbowy RAF P-1378. Od 21 stycznia 1941 do 1 maja 1942 roku był pierwszym oficerem łącznikowym w sztabie lotnictwa bombowego RAF Bomber Command, pełniąc rolę faktycznego dowódcy polskiego lotnictwa bombowego.

W maju 1942 roku został wyznaczony na zastępcę Inspektora Polskich Sił Powietrznych w brytyjskim stopniu funkcyjnym Air Commodore, odpowiadającym generałowi brygady. Po reorganizacji w kwietniu 1944 roku, objął funkcję zastępcy dowódcy Polskich Sił Powietrznych. Na początku stycznia 1946 roku został awansowany na generała brygady w korpusie generałów.

Po zakończeniu II wojny światowej, w kwietniu 1947 roku, stanął na czoło istniejących Polskich Sił Powietrznych w Wielkiej Brytanii. Z uwagi na stopniową likwidację polskiego lotnictwa, pełnił również funkcję Generalnego Inspektora Polskiego Lotniczego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia przy RAF, które to stanowisko zajmował do rozformowania Polskich Sił Powietrznych w 1949 roku. Po zakończeniu wojny, osiedlił się w Londynie, a w latach 1950–1954 pełnił funkcję prezesa Stowarzyszenia Lotników Polskich w Wielkiej Brytanii. Od 1951 roku był przez trzy kadencje członkiem emigracyjnej Rady Narodowej RP, która później zmieniła nazwę na Radę Rzeczypospolitej Polskiej. Ze względu na problemy zdrowotne, w 1958 roku przeprowadził się do Los Angeles w Kalifornii, gdzie mieszkał wraz z żoną, Stefanią Wojtulanis. Zmarł 30 stycznia 1982 roku w Los Angeles.

Dokonania sportowe

Pasją Karpińskiego była działalność w rajdach lotniczych. 2 lipca 1931 roku, używając rajdowej wersji samolotu łącznikowego Lublin R.Xa, wykonał lot z pasażerem wokół Polski bez międzylądowań, pokonując trasę Warszawa–Poznań–Kraków–Lwów–Białystok–Warszawa o długości 1650 km w 12 godzin i 15 minut. Następnie, od 23 września do 7 października 1931 roku, na samolocie R.Xa, odbył rajd dookoła Europy. Trasa rajdu obejmowała Warszawę, Bukareszt, Stambuł, Rzym, Turyn, Londyn i znów Warszawę, osiągając łącznie 6450 km przy czasie lotu wynoszącym 49 godzin i 5 minut.

Od 2 do 24 października 1932 roku, z mechanikiem Wiktorem Rogalskim, Stanisław Karpiński wziął udział w rajdzie na zmodyfikowanej rajdowej wersji samolotu R.Xa bis „Srebrny Ptak.” Trasę rajdu, obejmującą m.in. Warszawę, Stambuł, Bagdad, Teheran, Kabul, Bagdad, Kair, Jerozolimę oraz Stambuł, wynoszącą 14 930 km pokonał w 108 godzin i 50 minut. Z kolei 21 października 1935 roku, w towarzystwie Wiktora Rogalskiego, podjął próbę przelotu do Australii na rajdowej wersji samolotu Lublin R.XIII Dr „Błękitny Ptak.” Po sukcesie w locie z Warszawy przez m.in. Stambuł, Bagdad, Karaczi, Kalkutę, Rangun i Bangkok, 10 listopada samolot został uszkodzony przy starcie z niestabilnego lotniska Kohlak w Syjamie po pokonaniu dystansu 11 153 km, co zmusiło go do przerwania rajdu. W planach na 1939 rok, miał zamiar ponownie wyruszyć do Australii, Tasmanii i Nowej Zelandii za pomocą samolotu RWD-15 bis, jednak start, zaplanowany na 15 marca 1939 roku, został odłożony z powodu zajęcia Czechosłowacji przez Niemcy.

Awanse

Stanisław Karpiński to postać, która swoją karierę wojskową rozwijała na przestrzeni wielu lat, odnosząc liczne awanse.

  • kapitan – starszeństwo z dniem 1 czerwca 1919,
  • major – 1 stycznia 1933,
  • podpułkownik – 19 marca 1937, zajmując 5. lokatę w korpusie oficerów lotnictwa, grupa liniowa,
  • pułkownik – 3 maja 1940,
  • generał brygady – 1 stycznia 1946.

Ordery i odznaczenia

Stanisław Karpiński, znany lotnik, był odznaczany wieloma prestiżowymi nagrodami za swoje zasługi. W jego bogatej liście odznaczeń znajdują się:

  • Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 6396,
  • Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski,
  • Krzyż Walecznych,
  • Medal Niepodległości,
  • Złoty Krzyż Zasługi,
  • Medal Lotniczy – czterokrotnie,
  • Order Imperium Brytyjskiego.

Przypisy

  1. Karpiński Stanisław. listakrzystka.pl. [dostęp 13.08.2020 r.]
  2. a b Krzystek 2012 ↓, s. 263.
  3. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 425.
  4. Czmur i Wójcik 2003 ↓, s. 90.
  5. Czmur i Wójcik 2003 ↓, s. 88.
  6. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 205.
  7. Kryska-Karski i Żurakowski 1991 ↓, s. 109.
  8. Skrzydlata Polska i 10-11'1932 ↓, s. 233-235.
  9. Skrzydlata Polska i 10'1931 ↓, s. 259.
  10. Skrzydlata Polska i 7-8'1931 ↓, s. 182.
  11. Absolwentom Wyższej Szkoły Lotniczej nie przysługiwał tytuł oficera dyplomowanego.
  12. 29 stycznia według: Wacław Król, Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940-1945, Warszawa 1982, s. 73
  13. „Skrzydlaty zwycięsca”, pierwszy polski film lotniczy. „Nowości Illustrowane”. Nr 18, s. 7, 03.05.1924 r.
  14. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 425.
  15. Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 205.

Oceń: Stanisław Karpiński (lotnik)

★★★★★
Średnia ocena:4.8 Liczba ocen:5