Tadeusz Puszczyński

---

Życiorys

Tadeusz Puszczyński był synem dzierżawcy majątków ziemskich, Władysława i Pelagii z Ochlewskich. Edukację rozpoczął w rządowym gimnazjum, a po szkolnym strajku przeniósł się do prywatnej placówki w Piotrkowie Trybunalskim. Tam nawiązał bliską przyjaźń z Zygmuntem Zarembą, Tadeuszem Żarskim oraz Stefanem Roweckim. W roku 1910 został członkiem Związku Młodzieży Postępowo-Niepodległościowej „Filarecja”, gdzie działał jako jeden z kierowników pod pseudonimem „Zapała”. Niestety w 1912 roku, zaangażowany w nielegalną działalność, został aresztowany i spędził dziewięć miesięcy w więzieniu. Po uwolnieniu, za kaucją, przeniósł się do Białej Cerkwi, waar złożył egzamin maturalny. Z obawy przed aresztowaniem, w 1914 roku udał się do Krakowa, aby kontynuować naukę. Od 1913 roku był aktywnym członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej oraz dążył do zyskania umiejętności wojskowych, kończąc kurs podoficerski w „Strzelcu”.

W sierpniu 1914 roku, Puszczyński brał udział w I Brygadzie Legionów Polskich, gdzie dowodził plutonem w bitwach pod Brzegami, Ksanami, Czarnkową i Winiarami. W Jakubowicach awansował na sierżanta. Od maja 1915 roku, z powodu problemów zdrowotnych, został przydzielony do Departamentu Wojskowego Naczelnego Komitetu Narodowego i działał w powiecie radomszczańskim jako zastępca oficera werbunkowego. Równocześnie, w listopadzie 1915 roku, pełnił rolę komendanta obwodu Polskiej Organizacji Wojskowej w Okręgu Kieleckim.

W grudniu 1915 roku, po przejściu do działalności nielegalnej, Puszczyński, jako „Konrad”, został zastępcą komendanta Okręgu Piotrkowskiego do marca 1916 roku, a od maja 1916 roku do marca 1917 zajmował to samo stanowisko w Okręgu Kieleckim POW. W tym czasie zorganizował i prowadził kursy oraz szkoły wojskowe w Kielcach, Busku Zdroju i Miechowie, a także angażował się w tworzenie struktur lewicy niepodległościowej. Od marca 1917 roku pełnił rolę dowódcy Okręgu Radomskiego, a w maju 1918 roku został komendantem lotnych oddziałów bojowych na okupację austriacką.

8 października 1918 roku objął stanowisko szefa sztabu Komendy Naczelnej IV POW w Lublinie, a 4 listopada 1918 roku, po ppłk. Stanisławie Burhardt-Bukackim, przejął Komendę Naczelną POW na okupację austriacką. W Wojsku Polskim złożył przysięgę 7 listopada 1918 roku, podlegając tymczasowemu rządowi ludowemu oraz ministrowi spraw wojskowych, gen. por. Edwardowi Śmigłemu-Rydzowi. Wkrótce, w listopadzie, awansował na porucznika.

W styczniu 1919 roku dowodził Okręgiem Radomskim Milicji Ludowej, zaś od kwietnia 1919 roku był dowódcą kompanii i VIII batalionu strzelców Milicji Ludowej, który w lipcu 1919 roku, został włączony do Białostockiego Pułku Piechoty, późniejszego 79 pułku piechoty. Został ranny w bitwie pod Rzuchowicami.

Puszczyński pełnił również rolę obserwatora w I powstaniu śląskim z ramienia Ministerstwa Spraw Wojskowych. Od kwietnia 1920 roku kierował Wydziałem Plebiscytowym dla Górnego Śląska. W sierpniu 1920 roku przystąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Od 1921 roku był kierownikiem referatu I (Techniki wywiadu) w Oddziale II Sztabu Generalnego WP. 19 stycznia 1921 roku, w piechocie, otrzymał zatwierdzenie w stopniu kapitana, a jego stopień wszedł w życie 1 kwietnia 1920 roku, w grupie oficerów byłych Legionów Polskich.

Puszczyński kierował grupą dywersyjną (Grupa Destrukcyjna Wawelberga), która działania w ramach III powstania śląskiego. Trzeba podkreślić, że 1 kwietnia 1921 roku zameldował się w hotelu „Deutsche Haus” w Strzelcach Opolskich jako kupiec drzewny, Konrad Wawelberg. W jego apartamencie często przebywali ludzie, którzy w rzeczywistości byli łącznikami oddziałów komandosów. Te oddziały, po przeszkoleniu, znajdowały się w ukrytych placówkach od Praszki i Kluczborka, po Opawę, Prudnik i Rybnik. 1 maja do hotelu przybył łącznik z rozkazem wykonania akcji „Mosty”. Następnego dnia Puszczyński udał się do Opola, aby nadzorować wysadzanie mostów kolejowych w Szczepanowicach oraz Czarnowąsach. Wysadzenie mostów było kluczowym sygnałem do rozpoczęcia powstania.

W czasach II Rzeczypospolitej, w latach 1922-1927, był oficerem Sztabu Generalnego WP. Ukończył Wyższą Szkołę Wojenną w 1929 roku, a następnie pracował jako wykładowca oraz dowódca batalionu w 65 pułku piechoty. 20 września 1930 roku ogłoszono jego przeniesienie do Dowództwa 12 Dywizji Piechoty w Tarnopolu jako szefa sztabu.

23 marca 1932 roku Puszczyński został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko szefa sztabu. 17 września 1936 roku mianowano go dowódcą Pułku KOP „Sarny”. 4 października 1936 roku przejął obowiązki dowódcy pułku. Od 1 listopada 1936 roku do 15 marca 1937 roku dowodził w zastępstwie Brygadą KOP „Polesie”. 16 marca 1937 roku powierzono mu dowodzenie Pułkiem KOP „Snów”. Z ostatnich miesięcy życia, Puszczyński spędził w szpitalu z powodu ciężkiej choroby. Zmarł 24 lutego 1939 roku w Warszawie na nowotwór mózgu. Pośmiertnie awansowano go do stopnia pułkownika, a pochowano 27 lutego 1939 roku na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie, kwatera B5-1-4.

Ordery i odznaczenia

W życiorysie Tadeusza Puszczyńskiego, wyróżniającej się postaci w historii Polski, znajduje się szereg prestiżowych odznaczeń, które świadczą o jego zasługach i odwadze w służbie ojczyzny. Oto lista jego najważniejszych orderów i odznaczeń:

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari nr 7800,
• Krzyż Niepodległości z Mieczami, przyznany 20 stycznia 1931,
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, otrzymany 2 maja 1922,
• Krzyż Walecznych, nadany czterokrotnie,
• Złoty Krzyż Zasługi, przyznany 16 marca 1934,
• Srebrny Krzyż Zasługi, otrzymany 3 sierpnia 1928,
• Krzyż na Śląskiej Wstędze Waleczności i Zasługi I klasy,
• Srebrny Wawrzyn Akademicki, przyznany 5 listopada 1938,
• Odznaka „Za wierną służbę”,
• Odznaka Sztabu Generalnego.

Każde z tych odznaczeń ma swoje znaczenie i przyczyniło się do budowy jego chwalebnej kariery, odzwierciedlając zaangażowanie w walkę o wolność i niepodległość kraju.

Upamiętnienie

Tadeusz Puszczyński został uhonorowany jako patron 13 Śląskiej Brygady Obrony Terytorialnej, co miało miejsce od 2019 roku.

---

Oceń: Tadeusz Puszczyński

---