Kazimierz Głowacki (historyk sztuki)

---

Wykształcenie

Kazimierz Głowacki rozpoczął swoją drogę naukową jako absolwent Wydziału Sztuk Pięknych Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. W 1968 roku, za swoją pracę poświęconą polskiemu rzeźbiarzowi Wacławowi Bębnowskiemu (1865-1945), uzyskał tytuł magistra w prestiżowym Instytucie Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa Zabytków. W późniejszych latach, w 1984 roku, Głowacki osiągnął kolejny znaczący kamień milowy w swojej karierze naukowej, otrzymując stopień doktora nauk humanistycznych za rozprawę naukową zatytułowaną Rozwój przestrzenny Piotrkowa Trybunalskiego i jego problematyka konserwatorska.

Działalność

Kazimierz Głowacki swoją działalność kulturalną rozpoczął w latach 60. XX wieku. Był nie tylko autorem tekstów dotyczących zabytkoznawstwa, ale także twórcą poezji, której utwory publikował pod różnymi pseudonimami, takimi jak Andrzej Trybunalski czy Konrad Strumiłło. Jako członek Grupy Poetyckiej „Trybunalik” współpracował z piotrkowskim Studenckim Teatrzykiem Satyry „Papuga”.

W tej samej dekadzie rozwijał również swoje umiejętności w dziedzinie grafiki, podpisując niektóre ze swoich prac pseudonimem KAC. Jego twórczość zyskała uznanie w krajowych oraz zagranicznych publikacjach, szczególnie tych o charakterze satyrycznym. W 1962 roku stworzył pamiętną karykaturę Melchiora Wańkowicza, która zyskała rozgłos dzięki popularnemu programowi Karola Małcużyńskiego – Magazyn Aktualności „Peryskop”. Rysunek, uzupełniony o odręczny komentarz pisarza, został później zamieszczony w „Studenckim Organie Prasowym Kpiarskiej Konfraterni Utrapistów Toruńskich”.

W ciągu swojej kariery Głowacki publikował prace graficzne nie tylko w satyrycznych czasopismach, takich jak „Szpilki”, „Karuzela”, „Kaktus” czy „Kocynder”, ale także w prasie społeczno-kulturalnej, np. w „Jazz”, „Panorama Północy” i „Przemiany”. W latach 1965-1968 był wydawcą i redaktorem naczelnym unikatowego studenckiego periodyku artystycznego „Pokrzyk Asfaltowy”.

W 1971 roku pod pseudonimem Andrzej Trybunalski opublikował w warszawskim Wydawnictwie Harcerskim jeden z pierwszych polskich podręczników dla kolekcjonerów. Dalsza kariera Głowackiego związana była z Muzeum Świętokrzyskim (obecnie Narodowym) w Kielcach, gdzie w 1973 roku wydał monografię cennej kolekcji dzieł orientalnego rzemiosła artystycznego. Od 1973 roku pracował w Przedsiębiorstwie Państwowym „Pracownie Konserwacji Zabytków”, na stanowisku głównego specjalisty i kierownika Pracowni Dokumentacji Naukowo-Historycznej oraz Pracowni Badań Urbanistycznych.

Jego wkład w badania nad dziedzictwem kulturowym obejmował wiele specjalistycznych studiów. W 1976 roku sporządził dokumentację historyczno-architektoniczną piotrkowskiej cerkwi prawosławnej Wszystkich Świętych, a w 1978 roku opracował analizę walorów artystycznych kościoła i klasztoru bernardyńskiego w Piotrkowie.

Również w 1978 roku, kielecki oddział Stowarzyszenia Historyków Sztuki opublikował fragmenty rękopiśmiennej spuścizny polskiego numizmatyka Kazimierza Stronczyńskiego, odkrytej przez Głowackiego podczas kwerend archiwalnych. Wuznakomitym osiągnięciem była honorowa odznaka „Za Zasługi dla Archiwistyki” przyznana mu przez Naczelną Dyrekcję Archiwów Państwowych. W 1979 roku otrzymał odznakę honorową „Zasłużonego Działacza Kultury” przyznaną przez Ministerstwo Kultury i Sztuki.

W 1980 roku Muzeum Okręgowe w Piotrkowie Trybunalskim opublikowało monografię Głowackiego poświęconą kościołowi farnego św. Jakuba. Rok później za działalność naukową otrzymał odznaczenie „Za Zasługi dla Województwa Piotrkowskiego”. W 1982 roku Muzeum ponownie wydało jego monografię, tym razem na temat kościoła Św. Franciszka Ksawerego oraz kolegiów jezuickich.

W tym samym czasie pracował nad przewodnikiem turystycznym „Piotrków Trybunalski i okolice”, który zawierał nowe ustalenia faktograficzne, rzuty budowli oraz rysunki zabytków. Współpraca z Komitetem Rewaloryzacji Starego Miasta przyniosła wiele publikacji dotyczących zabytków, a w dorobku Głowackiego znalazło się Studium historyczno-urbanistyczne Piotrkowa Trybunalskiego, uznawane za podstawę przyszłych analiz architektonicznych miasta.

W 1984 roku Głowacki wydał Urbanistyka Piotrkowa Trybunalskiego, która zdobyła nagrodę Ministra Kultury w 1991 roku w konkursie na najlepszą książkę dotycząca dziedzictwa narodowego. W tym samym roku Muzeum Okręgowe wydało kolejną monografię, tym razem poświęconą opactwu norbertańskiemu w Witowie.

W latach 80. Kazimierz Głowacki angażował się w niepodległościową prasę, publikując teksty oraz prace graficzne (w tym pod pseudonimem Piotr Neris). W 1985 roku otrzymał nagrodę „Złota Wieża Trybunalska” na uznanie dla jego wkładu w ochronę dziedzictwa kulturowego regionu piotrkowskiego. W 1988 roku opracował monografię zamku królewskiego w Piotrkowie Trybunalskim, a w 1989 roku otrzymał wyróżnienie Wojewody Piotrkowskiego za badania nad historią kulturową regionu.

W ciągu kolejnych lat Głowacki brał udział w pracach w Rydze, gdzie kierował badaniami nad rewaloryzacją kościoła św. Jerzego oraz zamku Kawalerów Mieczowych. Jego badania nad rzeźbą kurlandzką oraz średniowieczną urbanistyką pozostawiły trwały ślad w literaturze artystycznej.

W 1991 roku przeszedł do Krajowego Ośrodka Dokumentacji Zabytków w Warszawie, gdzie zorganizował Regionalny Ośrodek Badań i Dokumentacji Zabytków w Kielcach, pełniąc funkcję pierwszego dyrektora. Głowacki aktywnie uczestniczył w projektowaniu wydawnictw oraz w tworzeniu nowych herbów gmin tego regionu, w tym herbu dla gminy Miedziana Góra oraz Daleszyce.

Współpraca z Instytutem Sztuki Polskiej Akademii Nauk zaowocowała licznymi publikacjami w Słowniku artystów polskich. W 1992 roku w kieleckim Wydawnictwie Diecezjalnym „Jedność” ukazał się album Skarby Kielc, w którym współpracował przy opisie sakralnych zabytków sztuki tego miasta. Materiały źródłowe zgromadzone przez lata doprowadziły do wydania w 2001 roku pracy dotyczącej heraldyki miejskiej Sandomierszczyzny.

W 2002 roku opublikował tom poświęcony zabytkowym układom przestrzennym regionów sandomiersko-kieleckiego. Zdaniem specjalistów z dziedziny historii sztuki, jego praca ma charakter pionierski i stanowi nowatorskie podejście do tematu. W 2003 roku Głowacki został odznaczony przez Prezydenta RP Złotym Krzyżem Zasługi.

Kazimierz Głowacki pozostał aktywnym badaczem, zajmującym się krytyką artystyczną oraz badaniami zjawisk kulturowych swojego regionu. Zdaniem socjologa kultury Jerzego Kissona-Jaszczyńskiego, jest to niewątpliwie jedna z najważniejszych postaci badań nad dziejami Piotrkowa Trybunalskiego w drugiej połowie XX wieku, a może nawet i w całej historii tego miasta.

---

Oceń: Kazimierz Głowacki (historyk sztuki)

---