Stanisław Mieszkowski

---

Życiorys

Stanisław Artur Mieszkowski przyszedł na świat w rodzinie Juliusza oraz Stanisławy Reginy z Wojeńskich. Początkowo jego edukacja odbywała się w gimnazjach zlokalizowanych w Piotrkowie Trybunalskim i Pabianicach, gdzie również angażował się w działalność harcerską. Po przeniesieniu do Gimnazjum im. Hetmana Stanisława Żółkiewskiego w Siedlcach, nastał czas wojny polsko-bolszewickiej, w której uczestniczył jako ochotnik Wojska Polskiego. Mieszkowski walczył na froncie czeskim w szeregach 22 pułku piechoty.

Po zakończeniu działań wojennych, powrócił do Siedlec i w 1923 roku zdał maturę. W latach 1923–1924 kształcił się w Szkole Podchorężych Piechoty w Warszawie, a w kolejnych latach, od 1924 do 1927 roku, był słuchaczem Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej w Toruniu. 10 września 1927 roku, prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go podporucznikiem, przyznając mu 8. lokatę w korpusie oficerów marynarki wojennej.

Stanisław Mieszkowski rozpoczął swoją służbę jako oficer wachtowy w dywizjonie ćwiczebnym w Gdyni, obejmując stanowisko na trałowcu ORP „Rybitwa”. W 1928 roku został dowódcą plutonu w Kadrze Marynarki Wojennej w Świeciu, a rok później piastował urząd oficera wachtowego okrętu szkolnego ORP „Wilia”. W dniu 15 sierpnia 1929 roku awansował na porucznika, utrzymując 8. lokatę w korpusie oficerów. Rywalizując z innymi kandydatami, w tym samym roku ukończył kurs przygotowawczy dla oficerów planujących dalsze kształcenie za granicą.

W następnych latach Mieszkowski przechodził przez różne etapy kariery. Od 1930 do 1931 roku był wykładowcą w Szkole Specjalistów Morskich w Świeciu, a po tym okresie pełnił funkcję zastępcy dowódcy okrętów na torpedowcach ORP „Podhalanin” i ORP „Mazur”. W 1933 roku zasiadał jako I oficer artylerii na kontrtorpedowcu ORP „Burza”. Kolejne awanse i przeszeregowania zbliżały go do centrali: od 1934 roku pracował w Kierownictwie Marynarki Wojennej w Warszawie. Następnie, 27 czerwca 1935 roku, awansował na kapitana.

W 1935 roku dowodził kanonierką ORP „Generał Haller” oraz torpedowcem ORP „Ślązak”, a jeszcze w tym samym okresie pełnił rolę dowódcy torpedowca ORP „Mazur”. Dalszy rozwój kariery związany był z budową stawiacza min ORP „Gryf” w Hawrze, gdzie nadzorował prace jako oficer artylerii w Dowództwie Floty. W latach 1937 i 1938 pełnił funkcje I oficera artylerii na nowoczesnych niszczycielach OORP „Grom” i „Błyskawica” oraz zasiadał w komisji odbioru tych okrętów w Cowes w Wielkiej Brytanii. Po ukończeniu kursu dla kapitanów marynarki, kierował Oddziałem Podchorążych Szkoły Podchorążych Marynarki Wojennej do czasu ewakuacji na Wołyń.

W trakcie wrześniowej kampanii 1939 roku, Mieszkowski z powodzeniem dowodził grupą kanonierek, co pozwoliło mu uczestniczyć w obronie przeciwlotniczej gdyńskiego portu, a także w operacji stawiania min morskich w Zatoce Gdańskiej oraz na Helu. Po wyokrętowaniu załóg kanonierek, objął kluczowe dowództwo odcinka przeciwdesantowego na cypel helski, a od 14 września do zakończenia obrony nadzorował bataliony z Jastarni. Niestety, po kapitulacji załogi Helu, 2 października 1939 roku, został aresztowany przez Niemców i spędził resztę wojny w oflagach: X B Nienburg, XVIII B Spittal oraz II C Woldenberg.

Podczas uwięzienia prowadził wykłady na temat artylerii oraz języka rosyjskiego, organizując sekcję teatrów. Po wojnie, w 1945 roku, zdołał powrócić na Wybrzeże i podjął pracę w Głównym Urzędzie Morskim jako kapitan portu w Kołobrzegu. Na początku 1946 roku został powołany z powrotem do Marynarki Wojennej w Gdyni, gdzie stanął na czele Flotylli Trałowców. Wkrótce przeniesiono go na Oksywie, mając na celu zorganizowanie Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej, pełnił funkcje dyrektora nauk Wydziału Morskiego oraz p.o. komendanta szkoły. Z dniem 6 marca 1947 roku piastował stanowisko szefa Sztabu Głównego Marynarki Wojennej.

— Od 1949 roku krótko był zastępcą dowódcy Marynarki Wojennej do spraw służb liniowych, przed zostaniem dowódcą Floty w 15 listopada 1949 roku. W działalności pisarskiej Mieszkowski ukazał liczne artykuły poświęcone siłom morskim, które publikowane były w periodykach takich jak Bellona, Marynarz Polski, Polska Zbrojna, a także Przegląd Morski, którego to Komitetem Redakcyjnym kierował w latach 1947-1950.

W dniu 20 października 1950 roku, Mieszkowski został aresztowany przez Główny Zarząd Informacji MON i przeszedł brutalne, dwuletnie śledztwo. Chociaż formalnie pozostał dowódcą Floty do 14 lutego 1951 roku, po tej dacie został przekazany do dyspozycji szefa Departamentu Personalnego MON. Z dniem 22 listopada 1951 roku został przeniesiony do rezerwy.

Stanisław Mieszkowski znalazł się w toku śledztwa w grupie kierownictwa konspiracji Marynarki Wojennej, co było znane szerzej jako „spisek komandorów”. W dniu 21 lipca 1952 roku, Najwyższy Sąd Wojskowy w Warszawie skazał go na karę śmierci, na podstawie artykułów kodeksu karnego. Wraz z nim ocenie poddani zostali: kmdr por. Robert Kasperski (ułaskawiony), kmdr por. Zbigniew Przybyszewski, kmdr Jerzy Staniewicz, kmdr Marian Wojcieszek (ułaskawiony), kmdr por. Kazimierz Kraszewski oraz kmdr por. Wacław Krzywiec. Prezydent Bierut nie skorzystał z prawa łaski wobec Mieszkowskiego, a wyrok został wykonany 16 grudnia 1952 roku w Więzieniu Mokotowskim w Warszawie.

Jego zwłoki zostały potajemnie pogrzebane na tzw. „Łączce” w obrębie Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie. W okresie efektu sprawy, 24 kwietnia 1956 roku, postępowanie zostało wznowione przez Naczelny Sąd Wojskowy, który unieważnił wyrok z 1952 roku, uznając całkowitą niewinność skazanych.

Identyfikacja

W dniu 28 lutego 2014 roku odbyła się ważna uroczystość w Belwederze, której przewodniczył prezydent RP Bronisław Komorowski. W trakcie tego wydarzenia, Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie oraz Instytut Pamięci Narodowej ogłosiły niezwykle ważne wieści. Zidentyfikowano szczątki Stanisława Mieszkowskiego, który był jedną z ofiar represji stosowanych przez organy bezpieczeństwa publicznego w okresie 1945–1956.

Odnalezione szczątki zostały pochowane w Kwaterze na Łączce, znajdującej się przy murze cmentarnym Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie. Proces identyfikacji szczątków, które odnaleziono na tym specyficznym miejscu, był częścią ambitnego Projektu Poszukiwań Miejsc Pochówku i Identyfikacji Ofiar Totalitaryzmów, realizowanego w ramach Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów.

Uczczenie pamięci

W 1984 roku została uroczyście poświęcona tablica pamiątkowa poświęcona kmdr. Stanisławowi Mieszkowskiemu, która znajduje się w kościele św. Michała Archanioła w Oksywiu. Dwadzieścia lat później, w 2003 roku, skwer w Kołobrzegu zyskał nazwę będącą hołdem dla tego znakomitego komandora. W 2007 roku na tym samym skwerze odsłonięto jego pomnik, którego autorem jest rzeźbiarz Romuald Wiśniewski. Pomnik zawiera tablicę sygnowaną przez Ligę Morską i Rzeczną, choć nie wspomniano o tragicznej okoliczności, iż Mieszkowski był niewinnie stracony. Miejsca, które noszą imię Komandora Stanisława Mieszkowskiego, można znaleźć zarówno w Gdyni, jak i Piotrkowie Trybunalskim.

W dniu 22 stycznia 2016 roku prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Andrzej Duda, na wniosek Ministra Obrony Narodowej, Antoniego Macierewicza, uhonorował go pośmiertnym mianowaniem na stopień kontradmirała, określając go jako „Żołnierza Wyklętego”.

Uroczyste pożegnanie kontradmirała Stanisława Mieszkowskiego miało miejsce 16 grudnia 2017 roku, odbył się wtedy państwowy pogrzeb, w którym uczestniczyli również kontradmirał Jerzy Staniewicz oraz komandor Zbigniew Przybyszewski. Wszyscy zostali pochowani na Cmentarzu Marynarki Wojennej w Gdyni-Oksywiu, w Kwaterze Pamięci, co stanowi symboliczne uwiecznienie ich dorobku i poświęcenia dla kraju.

Awanse

Stanisław Mieszkowski zdobył szereg awansów w swojej wojskowej karierze, co obrazują następujące etapy jego służby:

• podporucznik marynarki – 1927,
• porucznik marynarki – 1929,
• kapitan marynarki – 1935,
• komandor podporucznik – 1946,
• komandor porucznik – 1946,
• komandor – 1948,
• kontradmirał – 2016, pośmiertnie.

Ordery i odznaczenia

Stanisław Mieszkowski był osobą, która zyskała uznanie dzięki swoim osiągnięciom i zaangażowaniu. W swoim życiu otrzymał szereg odznaczeń i orderów, które potwierdzają jego zasługi.

• Order Krzyża Grunwaldu III klasy,
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (przyznany pośmiertnie, 1 sierpnia 2011),
• Srebrny Krzyż Zasługi,
• Brązowy Krzyż Zasługi,
• Medal za Odrę, Nysę, Bałtyk,
• Medal Zwycięstwa i Wolności 1945.

---

Oceń: Stanisław Mieszkowski

---